Minerale olie-koolwaterstoffen worden onderverdeeld in verzadigde (MOSH) en aromatische (MOAH) fracties. Ze kunnen via verschillende routes in voeding belanden, zoals via smeermiddelen, inkt of juteverpakkingen. MOAH met drie of meer aromatische ringen zijn potentieel genotoxisch en daarom bijzonder zorgwekkend.
Voor MOAH geldt in veel gevallen een zeer lage actiedrempel of nul-tolerantiebeleid, al is dat afhankelijk van het nationale beleid. In Nederland hanteert de NVWA momenteel een tijdelijk handhavingskader gebaseerd op het Santé-document (11183/2017) van de Europese Commissie.
Richtwaarden uit Duitsland als richtingaanwijzer
In afwachting van EU-harmonisatie hebben Duitse deelstaten, waaronder Saksen, zogeheten benchmarkwaarden voor MOAH gepubliceerd. Deze zijn gebaseerd op het 90e percentiel van duizenden metingen in reguliere producten. Voor onder andere specerijen, oliën, granen en supplementen gelden nu indicatieve niveaus, bedoeld als praktijkgerichte toetssteen. Ze zijn geen wettelijke limieten, maar bieden een waardevol kader om een gemeten waarde in context te plaatsen.
“MOSH wordt vaak onderschat”, zegt Mats Geerts, wetenschapper bij Lavetan (member GBA Group). "Het veroorzaakt geen kanker zoals MOAH, maar een te hoge waarde kan wel degelijk wijzen op een structureel probleem in je productieproces."
Een verhoging van MOSH hoeft geen acute actie te vragen, maar wel een check: is er iets veranderd in grondstof, verpakking of proces?”
MOSH als risicotool
Juist omdat MOSH niet direct schadelijk is, wordt het vaak over het hoofd gezien. Toch kan het, mits goed geïnterpreteerd, dienen als risicogestuurde monitoringsparameter.
"Zie het als een dashboardlampje", aldus Bas van Driel, marketing & sales director Benelux bij Lavetan. "Een verhoging van MOSH hoeft geen acute actie te vragen, maar wel een check: is er iets veranderd in grondstof, verpakking of proces?"
Beperkingen van standaardmethode
De standaardmethode LC-GC-FID meet 'de humped signals': brede, ongescheiden pieken in een bepaald koolstofgebied. Maar het signaal kan ook bijdragen bevatten van natuurlijke stoffen zoals vetzuren, plantaardige oliën of terpenen. De FID detecteert namelijk álle koolstofverbindingen zonder onderscheid te maken in herkomst.
Kruiden: kampioen complexiteit
Bij kruiden en specerijen is het risico op vals-positieve detecties bijzonder groot. Deze producten bevatten van nature veel vluchtige aromaten en plantaardige componenten die in de MOSH- of MOAH-fractie kunnen vallen. Een hoge waarde betekent dan niet automatisch dat er een minerale olie-verontreiniging is.
Confirmatie met geavanceerdere technieken
Daarom wordt bij twijfel een aanvullende analyse uitgevoerd met tweedimensionale gaschromatografie en Time-of-Flight massaspectrometrie (GCxGC-TOF-MS). Hiermee wordt de brede piek visueel uitgesplitst in honderden afzonderlijke stoffen. TOF-MS bepaalt vervolgens hun moleculaire 'vingerafdruk', waardoor natuurlijke stoffen beter te onderscheiden zijn van minerale oliecomponenten.
"In producten zoals kurkuma of kaneel zien we regelmatig MOAH-signalen die bij nadere inspectie plantaardig blijken", aldus Axel Möller, afdelingsmanager residuen en contaminanten bij GBA Group. "Zonder TOF zouden die als contaminatie gerapporteerd worden."
"GCxGC-TOF is kostbaarder en minder geschikt voor routinematige inzet. De kracht zit juist in de combinatie: eerst breed screenen met LC-GC-FID, en dan — waar nodig — bevestigen met TOF. Zo voorkom je onnodige afkeur, en kun je verdachte pieken beter beoordelen op hun risico”, aldus Van Driel.
In producten zoals kurkuma of kaneel zien we regelmatig MOAH-signalen die bij nadere inspectie plantaardig blijken”
Interpretatie vergt expertise
Zelfs met de beste techniek blijft interpretatie cruciaal. Een waarde van 10 mg/kg MOAH in een supplement klinkt alarmerend, maar is niet ongebruikelijk voor producten met een hoge aromatische achtergrond. Alleen met chemische én contextuele kennis kunnen producenten en laboratoria gezamenlijk tot verantwoorde besluiten komen.
Toekomstige Europese harmonisatie
De verwachting is dat Europa binnen enkele jaren geharmoniseerde grenswaarden zal invoeren voor MOSH en MOAH, inclusief validatie van alternatieve analysetechnieken. Tot die tijd geldt: meten is weten — mits je weet wat je meet.
Dit artikel is gesponsord door Lavetan.
