Toekomstbestendige fabriek: zorg voor integrale veiligheidsaanpak

Toekomstbestendige fabriek: zorg voor integrale veiligheidsaanpak

KENNISPARTNER - Veiligheid. Vanuit welk oogpunt bekijk je dat? De QA-manager zal onmiddellijk aan voedselveiligheid en daarmee de veiligheid van consumenten denken, terwijl de onderhoudsmonteur eerder de productie- of procesveiligheid in gedachten heeft. Vraag het aan de personeelsmedewerker, dan zal hij beginnen over slipgevaar of het beschermende hekje tegen valgevaar boven op de tank.

Veiligheid is daarmee een veelomvattend begrip dat bij verschillende disciplines de aandacht heeft. Een uitbreiding, aanpassing of renovatie van het productieproces biedt een uitgelezen mogelijkheid om voor een integrale veiligheidsaanpak te zorgen in plaats van een afzonderlijke.

HACCP (voedselveiligheid)

In de voedingsmiddelenindustrie is de veiligheid en bescherming van de consument extreem belangrijk. Vandaag de dag is het de grootste zorg van een producent om zijn producten te vervaardigen zonder, of in ieder geval met zo min mogelijk, schadelijke micro-organismen of externe vervuiling. Geen enkele voedingsmiddelenproducent wil het risico lopen producten terug te moeten roepen. Voor een veilig productieproces moeten, zoals bekend, alle levensmiddelenbedrijven beschikken over een voedselveiligheidssysteem gebaseerd op de HACCP-systematiek.

HAZOP (procesveiligheid)

Bij procesveiligheid dient de veiligheid van het productieproces gewaarborgd te zijn.

Er dient voorkomen te worden dat door toedoen van het productieproces een persoon letsel kan oplopen”

Er dient voorkomen te worden dat door toedoen van het productieproces een persoon letsel kan oplopen. Een methodiek om dit inzichtelijk te maken is een HAZOP-studie, wat staat voor een HAZard and OPerability studie. De HAZOP-studie is een bekende methode voor het identificeren van gevaren en ongewenste situaties in industriële installaties die ook steeds meer ingang in de levensmiddelenindustrie vindt. Bedrijven die vallen onder het Besluit Risico's Zware Ongevallen (BRZO) of de regeling Aanvullende Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (ARIE) zijn verplicht een VeiligheidsBeheersSysteem (VBS) te hebben. Deze risico-identificatie kan uitgevoerd worden middels een HAZOP-studie, waarbij de risicobeoordeling bijvoorbeeld met behulp van LOPA (Layer of Protection Analysis) uitgevoerd kan worden. Dergelijke veiligheidsstudies dienen tenminste eens per vijf jaar geactualiseerd te worden.

Naast de HAZOP is het vaststellen van de SIL-classificatie van het proces ook van belang. De SIL-classificatie is het bepalen van het risico om vervolgens de gewenste betrouwbaarheid van een instrumentele beveiliging te kunnen definiëren.

EHEDG (hygiënisch procesontwerp)

In de voedingsmiddelingindustrie is een optimale hygiëne zeer belangrijk, voornamelijk om aantasting of besmetting van producten te voorkomen. Om dit te bevorderen is in 1989 de European Hygienic Engineering & Design Group (EHEDG) opgericht, een consortium van machinebouwers, voedingsbedrijven, onderzoeksinstituten en overheidsinstanties, met als doel hygiëne te bevorderen tijdens het bewerken en verpakken van voedselproducten. EHEDG geeft daartoe richtlijnen waaraan productieapparatuur moet voldoen binnen de voedingsmiddelenindustrie. Denk hierbij aan niet mogen achterblijven van delen van het procescomponent in het product en ook dient het product zich niet op te hopen in dode hoeken. Een koppeling van de EHEDG-richtlijnen en het HACCP-systeem lijkt een logische keuze, maar wordt niet altijd gemaakt.

Integrale veiligheidsaanpak

Grotere ondernemingen met een KAM-manager (kwaliteit, arbeid en milieu) maken al gebruik van deze integrale aanpak van bovengenoemde veiligheidsaspecten. Kleinere en middelgrote ondernemingen zien vaak op tegen de investeringen (tijd en inspanning) ter bevordering van extra veiligheid. Het risico van een afzonderlijke aanpak is echter dat achteraf onnodige kosten gemaakt worden om extra veiligheid in te bouwen of nog erger, dat het veiligheidsbegrip van de ene afdeling botst met de veiligheid van de ander. Denk aan het ontwerp van een extra persoonsbeveiliging bij de ingang van een extruder die kan maken dat de extruder minder goed te reinigen valt of zelfs een of meerdere ophopingshoeken bevat.

Elke procesleverancier houdt rekening met een voedselveilig ontwerp, maar om het te integreren in het gehele proces is meer afstemming en kennis nodig. Daarom is het belangrijk dat ontwerpers, engineers en eindgebruikers van productiefaciliteiten nauwer samenwerken, ten dienste van de voedselveiligheid.

Uitkomsten van een dergelijke samenwerking zijn onder andere:

  • Engineering en installatie van EHEDG-waardige installaties;
  • Toepassing hygiënezonering in fabrieken (no care, basic/medium/high care);
  • Realisatie van de juiste Risico Analyse (RIE) middels een professionele HAZOP-studie;
  • Bepalen van de juiste SIL-classicatie;
  • Reinigingsprocedure (CIP);
  • Preventie van contaminatie (vermenging van het product).

Tijd- en kostenbesparing

Voor een producent kan het een tijd- en kostenbesparing opleveren om met behulp van een externe en speciaal voor de voedingsmiddelenindustrie gecertificeerde adviseur in teamverband de verschillende soorten veiligheid van de procesinstallaties te inventariseren. Er wordt gekeken of de processchema’s op orde zijn, hoe het proces functioneert en veiligheidsstudies worden tegen het licht gehouden. Naast een helicopterview wordt ook ingezoomd op de verschillende procesonderdelen en de specifieke veiligheidseisen vanuit de verschillende veiligheidssystemen. Want zowel product-, proces-, als personeelsbeveiliging kennen hun eigen systemen, waarbij kennis van de koppeling van de systemen dus wenselijk is.

veiligheidsaanpak fabriek
Procesinstallatie

De procesengineering adviseurs kunnen aan de voorkant mogelijke problemen aan de hand van P&ID’s al voorzien, maar als de QA-manager aangeeft waar voor hem een veiligheidsrisico in het proces zit kunnen bestaande problemen worden opgelost.

De technici hebben de QA-mensen echt nodig en andersom ook!

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Actemium,kennispartner van VMT.

Beeld: Alle foto's zijn gemaakt door Koos Groenewold.

Terugblik Food Safety Event: editie van 2024 in beeld

Op dinsdag 19 november kwamen ruim 300 professionals uit de voedingsindustrie samen op het Food Safety Event in de Rijtuigenloods. Om terug te kunnen blikken op een leerzame dag, is het event in een videoterugblik en fotoreportage vastgelegd.

Overzicht: Zo voorkom je contaminanten in levensmiddelen

Overzicht: Zo voorkom je contaminanten in levensmiddelen

Consumenten moeten erop kunnen vertrouwen dat voedingsmiddelen vrij zijn van stoffen die daar niet thuishoren. De overheid stelt daarom wettelijke normen en eisen voor contaminanten in levensmiddelen. Dit artikel zet de basics op een rij: hoe voorkom je contaminanten? Waar komen ze vandaan en wat doe je eraan?

Safe met Roos: hoe borg je de kwaliteit en veiligheid van nieuwe eiwitbronnen?

Safe met Roos: hoe borg je de kwaliteit en veiligheid van nieuwe...

De Gezondheidsraad adviseert Nederlanders 60 procent plantaardige eiwitten te eten en 40 procent dierlijke eiwitten. De eiwittransitie is nodig om de ecologische voetafdruk te verkleinen. De overheid verwacht van voedingsbedrijven dat zij deze verandering ketenbreed uitdragen. Bedrijven zijn volop bezig met productinnovaties en eiwitalternatieven, maar hoe zorg je ervoor dat deze nieuwe eiwitbronnen van hoge kwaliteit zijn?

Food Safety Event: digitale tool spoort voedselveiligheidsrisico's op

Food Safety Event: digitale tool spoort voedselveiligheidsrisico's op

Waaraan moet een bedrijf voldoen als zijstromen uit de voedingsindustrie worden hergebruikt? En waar heeft de industrie behoefte aan? Dit zijn belangrijke vragen die de voedselindustrie bezighouden. Antwoorden krijg je tijdens het Food Safety Event.

Nederlandse recalls en veiligheidswaarschuwingen van november: mogelijk slecht geseald rijstdessert

Nederlandse recalls en veiligheidswaarschuwingen van november:...

In dit overzicht lees je de Nederlandse recalls en veiligheidswaarschuwingen van november: Nederlandse recalls en veiligheidswaarschuwingen van november: mogelijk slecht geseald rijstdessert, onvermelde allergenen in honing-mosterd dressing en onvermelde allergenen cashewnoten.

Beeld: Shutterstock

Misleidende reclame op voeding voorkomen? 8 opvallende uitspraken van...

Hoe ver mag je gaan met het aanprijzen van voedingsmiddelen? In 2024 boog de Reclame Code Commissie (RCC) zich opnieuw over reclames en voedselclaims die consumenten op het verkeerde been zouden kunnen zetten. Van fastfood tot snoep, van eieren tot bier. Dit artikel geeft een beknopt overzicht van de meest opvallende kwesties in 2024.

Dode bij listeria-uitbraak in Denemarken: viskoekjes als bron

Dode bij listeria-uitbraak in Denemarken: viskoekjes als bron

In Denemarken is één persoon overleden en zijn zes anderen ernstig ziek geworden door een listeria-uitbraak. De bron van de infectie is herleid naar viskoekjes van de fabrikant Jeka Fish. De producten zijn inmiddels teruggeroepen.

Foodwatch over kwik in tonijn: "dat drempelwaarde is aangepast op de vangst, is bizar"

Foodwatch over kwik in tonijn: "dat drempelwaarde is aangepast op de...

Foodwatch Frankrijk en onderzoeksbureau Bloom analyseerden de kwikgehaltes van tonijn uit blik. De metaalgehaltes in vis zijn verontrustend, vinden de organisaties. Maar ook levensmiddelenchemicus Bruno de Meulenaer geeft na een vraag van VMT aan zich zorgen te maken hierover.

Foto: Pixabay

Zweden heropent onderzoek naar grote salmonella-uitbraak

De Zweedse autoriteiten hebben het onderzoek naar een salmonella-uitbraak heropend nadat in korte tijd meer mensen ziek zijn geworden. Het gaat om 81 gevallen van Salmonella Typhimurium, verspreid over 18 regio's, waarbij een gemeenschappelijke voedselbron wordt vermoed.

Foto: Pixabay

Listeriose is voor zwangere vrouwen, foetussen en pasgeborenen...

Het risicio van een listeria-infectie tijdens de zwangerschap en de gevolgen daarvan blijken groter dan gedacht te zijn. Uit nieuw onderzoek blijkt dat Listeria monocytogenes, een bacterie die listeriose veroorzaakt, gevaarlijker is voor zwangere vrouwen en hun ongeboren kind dan aanvankelijk aangenomen werd.

tegengaan milieuschade

Europees Hof over EU-biologo op producten uit derde landen:...

De Europese Unie beschouwt de Amerikaanse biologische wetgeving als gelijkwaardig aan de Europese. Op sommige punten wijkt deze Amerikaanse bio-wetgeving echter iets af van Europese. Mag in dat geval het EU-biologo op het Amerikaanse product worden gebruikt? In dit artikel meer over de uitspraak van de Europese rechter.

Foto: Pixabay

Eerste geval van vogelgriep bij mens is bevestigd

In Canada is voor het eerst een vermoedelijk geval van H5N1 vogelgriep bij een mens vastgesteld. Het betreft een tiener uit British Columbia die vermoedelijk is blootgesteld aan een besmet dier. Volgens de autoriteiten is het risico voor de bevolking laag, maar het incident benadrukt het belang van waakzaamheid en onderzoek naar de overdracht van deze gevaarlijke ziekte.

Mijn artikeloverzicht kan alleen gebruikt worden als je bent ingelogd.