Conflict fabrikant en retailer: kan blockchain als bewijs dienen?

Conflict fabrikant en retailer: kan blockchain als bewijs dienen?

De blockchaintechnologie rukt op in de voedingsmiddelenindustrie. Wat voor impact heeft dat op het levensmiddelenrecht en zijn beoefenaars? Advocaat Misha Lutje Beerenbroek zocht het uit. "Ik denk dat je er heel veel mee kunt." Op 10 december tijdens het Blockchain in Food-evenement ook uitgebreid aandacht voor alle mogelijkheden met de blockchaintechnologie.

Binnen zijn eigen kantoor van HVG Law zijn een “aantal mensen” al enige tijd bezig met blockchain. Hij pas sinds kort. “Voor een lange tijd begreep ik er geen sodemieter van. Inmiddels wel wat meer”, vertelt advocaat Misha Lutje Beerenbroek tijdens een bijeenkomst van de Nederlandse Vereniging voor het Levensmiddelenrecht (NVLR) in Amsterdam.

Wat is blockchain precies en wat kan het precies betekenen voor de voedingsmiddelenindustrie?

Smartcontract

Blockchain rukt op in de voedingsmiddelenindustrie. Het is onvermijdelijk dat degenen die zich bezighouden met levensmiddelenrecht zoals advocaten, maar ook juristen bij voedingsmiddelen bedrijven zelf hier op een zeker moment mee te maken krijgen.

Kan een smartcontract in een conflictsituatie tussen bijvoorbeeld voedingsmiddelenbedrijf en supermarktketen als bewijs dienen? Als je op blockchain programmeertaal loslaat dan heb je een smartcontract, wijdt Beerenbroek zijn gehoor in in de wereld van blockchaintechnologie. “In juridische zin is er sprake van een overeenkomst als je hier mee te maken hebt. En ja ik durf de stelling aan te gaan dat een smartcontract gewoon een overeenkomst is. Overeenkomsten zijn vormvrij en kunnen ook via de elektronische weg tot stand komen.”

Rechtspraak

Bij contracten, ook smartcontracts, zal sprake zijn van aanbod en aanvaarding, wilsovereenstemming, geeft de specialist Europees Recht en Mededingingsrecht aan. “Als retailer A, zeg Albert Heijn, een smartcontract schrijft en leverancier B hiermee akkoord gaat en voldoet aan de eisen van A dan zijn we wat mij betreft rond en is er sprake van een overeenkomst.”

Voor een verbintenis heb je ‘bepaalbaarheid’ nodig. Die is bij een smartcontract wel duidelijk, weet Beerenbroek, omdat je heel nadrukkelijk afspraken maakt over de inhoud. In landen als de Verenigde Staten en Canada gelden deze elektronische contracten gewoon als overeenkomst, maar in het juridische systeem in Nederland is hij in de rechtspraak nog geen smartcontract tegengekomen die als overeenkomst wordt aangemerkt. “Maar het lijkt me geen rocket science om deze conclusie (dat een smartcontract gewoon een overeenkomst is, red) gewoon te trekken.”

Bewijskracht blockchain

Is een smartcontract toegelaten bewijs, wil iemand weten: wat is de bewijskracht van zo’n contract in juridische zin?

Beerenbroek ziet “legio mogelijkheden” bij bijvoorbeeld conflicten tussen fabrikant en retailer of als een voedingsbedrijf dat het aan de stok heeft met de NVWA. “Als je de blockchain, van vork tot tafel, helemaal zou dichttimmeren en bewijsrechtelijk zou kunnen duiden dan denk ik dat je er veel mee kunt. Dan moet wel de hele keten meedoen natuurlijk.”

De literatuur is nog heel beperkt als het gaat om het aanvoeren van (bewijs) vanuit de blockchain. Eerlijk gezegd wordt bijna alleen aandacht besteed aan civielrechtelijke aspecten met bewijskracht, signaleert de jurist. “Er wordt natuurlijk gesproken over artikel 152 rechtsvordering: alle middelen mogen strekken tot bewijs. De rechter hakt de knoop wel door of dit overtuigend genoeg is.”

Dwingend bewijs

Wanneer er sprake is van dwingend bewijs bij bijvoorbeeld een conflict dan liggen de zaken anders. “Daar zegt artikel 157 rechtsvordering iets over. Die maakt een onderscheid in authentieke akte en onderhandse akte. Als je kijkt naar de authentieke akte dan ben je snel klaar. De wet zegt gewoon een authentieke akte kan niet elektronisch. Die moet gewoon echt op schrift.”

Dan de onderhandse akte die ook als dwingend bewijs kan dienen. Wat betreft de blockchain is er meer mogelijk omdat zo’n akte “op andere wijze” kan worden opgemaakt dan in geschrift. Voorwaarde is dan wel dat deze wordt opgeslagen op een “duurzame drager waarvan een ongewijzigde kopie gemaakt kan worden.” Een koud kunstje in de blockchain, verzekert Beerenbroek. Ondertekening van de onderhandse akte kan geschieden via een elektronische handtekening.

Hoe ga je aan de slag met blockchain?

Elektronische handtekening

Toch rijst er een probleem met deze elektronische handtekening. Want de enige die bewijsrechtelijk dicht zit, is de gekwalificeerde elektronische handtekening. “Degene die een gekwalificeerd certificaat afgeeft, dient de ware identiteit van de ondertekenaar controleren aan de hand van zijn paspoort of identiteitsbewijs. In de blockchain gebeurt dat juist niet. Daarom is het moeilijk voor elkaar te krijgen dat een blockchain naar Nederlands recht als dwingend bewijs kan fungeren.”

Volgens wetgevingsdeskundige en tevens voorzitter van de NVLR Bernd van der Meulen, zijn hier al mogelijke oplossingen voor. Hij verwijst naar een digitaal systeem dat de gemeente Amsterdam gebruikt waarbij je één keer je eigen digitale identiteit moet aantonen die je vervolgens weer kunt gebruiken als je transacties aangaat met andere partijen.

Overtreding Warenwet

Beerenbroek weet dat blockchain in veel lastige situaties kan helpen. “Dan heb ik het nog geeneens altijd over geschillen tussen twee private partijen. Het kan ook dat een bedrijf op de vingers wordt getikt voor het overtreden van een Warenwettelijke bepaling. Als je de blockchain kunt lezen dan kan je gewoon zien wat er gebeurd is. Dat is wat ik probeer duidelijk te maken: schets een situatie en bepaal of je iets met blockchain kunt.” In het punitieve bestuursrecht en het strafrecht is blockchain nog nauwelijks doorgedrongen. Onbekend maakt waarschijnlijk onbemind, denkt de advocaat.

Hij denkt terug aan een NVLR-bestuursvergadering van een paar maanden geleden. “Er klonk nog net geen hoongelach toen ik blockchain op de agenda wilde zetten als onderwerp voor deze bijeenkomst.”

Grote vlucht blockchain

Tot nu toe heeft zich nog geen zaak voorgedaan waarbij een ondernemer blockchain als bewijs in stelling wilde brengen.

“Maar ik durf mijn hand ervoor in het vuur te steken dat we dat wel gaan zien in de toekomst. Als ik experts mag geloven gaat blockchain een zeker een grote vlucht nemen.”

Hottopic Event: Blockchain in food

Wat zijn de laatste ontwikkelingen in blockchain? Hoe kunnen bedrijven de technologie gebruiken in hun strategie? En niet onbelangrijk: wat is de impact van blockchain op het dagelijkse werk van de kwaliteits- of duurzaamheidsmanager? Onder andere de verhalen van Refresco en Plus komen aan bod tijdens dit evenement.

Klik hier voor het volledige programma

Klik hier om direct aan te melden

Beeld: Shutterstock

QA'ers reageren positief op nieuw allergenenbeleid: 'Nu nog een...

Per 1 januari dit jaar is er een nieuw Nederlands allergenenbeleid van toepassing. Producenten hebben tot 1 januari 2026 om etiketten aan te passen....

Beeld: Shutterstock

Industrie over MOAH: 'Richtlijnen NVWA duidelijk, maar Europese...

De minerale oliën MOAH vormen een lastig risico voor de voedingsindustrie. Per 1 januari handhaaft de NVWA anders op MOAH in levensmiddelen door meer...

Beeld: ©NVWA

NVWA: mogelijk libidoverhogende stoffen in honingproducten

De NVWA heeft aanwijzingen over libido verhogende stoffen in honing. De producten worden online verkocht als middel voor een beter seksleven. Volgens...

2036938610

Nieuw per 1 april 2024: Reclamecode voor Alcoholvrije Varianten van...

De 'virgin cocktail', of 'mocktail', en het 0.0 (speciaal) biertje zijn niet meer weg te denken van de menukaart. De keuze is reuze voor wie...

Duurzame verpakkingen gebruiken die aan de wetgeving voldoen? Zo doe je dat  

Duurzame verpakkingen gebruiken die aan de wetgeving voldoen? Zo doe...

Op gebied van verpakkingen komen er wetten als de SUP en PPWR op de voedingsindustrie af. Wat is de laatste stand van zaken? Hoe kunnen producenten...

Food Law Event 2024: van NVWA-inspectie en claims tot plantaardige benamingen en harmonisatie

Food Law Event 2024: van NVWA-inspectie en claims tot plantaardige...

Waar vormt Europese wetgeving een rem voor transitie en innovatie en waar liggen de kansen? Wat zijn de speerpunten van het VWS op gebied van...

Misleiding: Europees Parlement wil controlesysteem voor milieuclaims

Misleiding: Europees Parlement wil controlesysteem voor milieuclaims

Het Europees Parlement wil een controlesysteem invoeren voor milieuclaims. Dit om consumenten te beschermen tegen misleidende milieuclaims. Bedrijven...

V.l.n.r.: Sjoerd Hoornweg, Jan Weide

Auditoren over audits: 'Een recall gaat ook ons niet in de koude...

De industrie kijkt op verschillende manieren naar auditoren. Waar sommige met open armen ontvangen worden, zijn andere minder welkom. Maar hoe...