Begin vorig jaar deed de Waalse consumentenorganisatie Test Achats een marktonderzoek naar Belgische supermarkten. Zij onderzochten of de voedingsclaim ‘Zonder toegevoegde suikers’ terecht op levensmiddelen staat vermeld. Uit het onderzoek bleek dat de claim bij een groot aantal van de onderzochte producten onwettelijk was. De reden? De producten bevatten zoetstoffen zoals maltitol en steviolglycoside. Vijf bedrijven werden op het matje geroepen. Zij werden verzocht om de claim van de verpakking te verwijderen. Vier organisaties deden dat ook. Volgens Test Achats is het niet toegestaan om de claim te gebruiken voor een product dat een zoetstof bevat. De organisatie vindt dat de overconsumptie van suikers niet moet worden tegengegaan door suikers te vervangen door zoetstoffen, maar door het suikergehalte te verlagen. Het onderzoek van Test Achats leidde tot de vraag wat met de claim ‘Zonder toegevoegde suikers’ wordt bedoeld. Mogen deze levensmiddelen inderdaad geen zoetstoffen bevatten om de suikers te vervangen?
Claimsverordening
Voedingsclaims moeten voldoen aan de voorwaarden die staan beschreven in de bijlage van Verordening (EG) nr. 1924/2006. De claim ‘Zonder toegevoegde suikers’ luidt als volgt:
‘De claim dat aan een levensmiddel geen suikers zijn toegevoegd en elke andere claim die voor de consument waarschijnlijk dezelfde betekenis zal hebben, is alleen toegestaan als aan het product geen mono- of disachariden of andere vanwege hun zoetkracht gebruikte levensmiddelen zijn toegevoegd. Indien een levensmiddel van nature suikers bevat, dient ook het volgende op het etiket te staan: „DIT PRODUCT BEVAT VAN NATURE AANWEZIGE SUIKERS”.’
Suikers worden in Verordening (EU) nr. 1169/2011 omschreven als ‘alle in voedsel aanwezige mono- en disachariden, met uitzondering van polyolen’. Zoetstoffen voldoen niet aan deze definitie.
Volgens Test Achats gaat het fout bij ‘andere vanwege hun zoetkracht gebruikte levensmiddelen’. Bekende voorbeelden hiervan zijn fruitsiropen, geconcentreerde vruchtensappen en vruchtenpasta’s. De consumentenorganisatie rekent daar echter ook zoetstoffen onder. Daarbij wordt verwezen naar de Belgische ‘Federale overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu’. Die stelt namelijk dat een zoetstof onder de definitie van een levensmiddel valt zoals omschreven in Verordening (EG) nr. 178/2002, ook wel bekend als de General Food Law. In deze definitie worden zoetstoffen of levensmiddelenadditieven niet expliciet genoemd maar wel: ‘alle stoffen en producten, verwerkt, gedeeltelijk verwerkt of onverwerkt, die bestemd zijn om door de mens te worden geconsumeerd of waarvan redelijkerwijs kan worden verwacht dat zij door de mens worden geconsumeerd’. Wat dat betreft zijn zoetstoffen inderdaad levensmiddelen.
Additievenwetgeving
Levensmiddelen zonder toegevoegde suikers komen ook voor in Verordening (EG) nr. 1333/2008, waarin het gebruik van levensmiddelenadditieven is gereguleerd. In artikel 3 van deze Verordening staat een definitie van een ‘levensmiddel zonder toegevoegde suikers’:
‘Een levensmiddel zonder:
- i) toegevoegde monosachariden of disachariden;
- ii) toegevoegde levensmiddelen die monosachariden of disachariden bevatten en die om hun zoetkracht worden gebruikt;’
In deze definitie wordt duidelijk aangegeven dat het gaat om de mono- en disachariden. In bijlage II van dezelfde verordening worden vervolgens tal van levensmiddelen zonder toegevoegde suikers genoemd waarin het gebruik van zoetstoffen is toegestaan. Voorbeelden zijn cacao- en chocoladeproducten, consumptie-ijs, snoepgoed en vruchtensappen. De additievenwetgeving biedt daarmee de mogelijkheid om zoetstoffen te gebruiken in levensmiddelen zonder toegevoegde suikers.
Interpretatie is verschillend in België en Nederland
Dit levert de merkwaardige situatie op waarin een product dat voldoet aan de definitie van een ‘levensmiddel zonder toegevoegde suikers’ blijkbaar niet zo mag worden genoemd. Althans dat is hoe Test Achats en de Belgische overheid beide verordeningen lezen. In Nederland wordt de definitie van de claim ‘Zonder toegevoegde suikers’ anders geïnterpreteerd. De claim mag hier wel worden gebruikt in levensmiddelen waarin zoetstoffen zijn gebruikt om de suikers te vervangen. Zoetstoffen worden hier niet beschouwd als ‘een vanwege hun zoetkracht gebruikte levensmiddel’. Wellicht komt dat ook door de definitie van levensmiddelenadditieven. Volgens artikel 3 van Verordening (EG) nr. 1333/2008 zijn levensmiddelenadditieven stoffen die op zichzelf gewoonlijk niet als voedsel worden geconsumeerd. Voedingskundig gezien lijken zoetstoffen dan ook niet op suikers. Ook hebben ze niet dezelfde uitwerking in het menselijk lichaam.
Voorlopig blijven we te maken hebben met deze verschillen in inzichten. Het is daarom goed hier rekening mee te houden wanneer een levensmiddelenbedrijf de claim ‘zonder toegevoegde suikers’ wil gebruiken voor een product dat in België wordt verkocht.
Auteur: Mark Rozema, Labelling Specialist bij Normec Label & Specifications, onderdeel van Normec Foodcare, kennispartner van VMT
