Binnen de EU moeten op verpakkingen van levensmiddelen de beschrijving en ingrediëntendeclaratie in de officiële talen staan van de landen waar de producten verkocht worden. Hieronder volgen vijf aandachtspunten bij het vertalen van de teksten. Voor landen buiten de EU kunnen andere regels gelden.

Planning

Vaak wordt pas aan de vertaling gedacht als de verpakkingstekst al geschreven is. In het meest ideale geval wordt al tijdens het productontwikkelingsproces rekening gehouden met de etikettering. Naar welke landen wil je exporteren, waaraan moet de samenstelling van het product dan voldoen en wat mag er wel en niet op de verpakking vermeld worden?

Een goede vertaling kost tijd. Neem deze daarom mee in de planning. Naar welke talen moet de tekst vertaald worden? Passen deze talen op de verpakking? Denk daarbij ook aan de wettelijk verplichte lettergrootte. Kan de tekst ingekort worden (eenvoudiger recept, minder commerciële tekst), kan het oppervlak vergroot worden (groter etiket, grotere verpakking) of moeten de talen over verschillende verpakkingen verdeeld worden? Wie gaat de tekst vertalen en wanneer?

Hoe meer talen, hoe moeilijker leesbaar, vooral op ronde verpakkingen.

5 aandachtspunten voor het gebruik van afbeeldingen op levensmiddelen

Productnaam

Een commerciële naam mag in principe een fantasienaam zijn. Op verpakkingen voor meerdere landen wordt vaak gekozen voor een Engelse naam. Veel Nederlanders gaan ervan uit dat iedereen wel Engels begrijpt. Helaas is dit niet het geval. De EU heeft 24 officiële talen. Voor de Brexit gebruikte ongeveer de helft van alle EU-bewoners het Engels als moedertaal (13%) of als vreemde taal (38%).

In veel gevallen is het goed om de commerciële naam te vertalen. Een productnaam in meerdere talen op de voorkant van een verpakking kan wel consequenties hebben voor het ontwerp. Denk hier dus al in een vroeg stadium over na.

Soms zijn productnamen in andere landen verboden. Zo mag in Frankrijk op een vegetarisch product geen naam gebruikt worden die zou kunnen suggereren dat het om vlees gaat. Je zult dus een andere naam moeten bedenken. Dit vergt de nodige creativiteit.

Daarnaast is het van belang om rekening te houden met de connotatie van een productnaam. Een woord dat in het ene land aantrekkelijk klinkt, kan in een ander land raar overkomen. Voor de wettelijke benaming gelden uiteraard de eisen in EU-verordening 1169/2011. Deze teksten moeten vertaald worden.

Trends in voedingsmiddelenwetgeving in 2021: ‘Geen woorden, maar daden’

Ingrediëntenlijst

Gebruik voor het vertalen van de 14 allergenen uit EU-verordening 1169/2011 geen woordenboek of Google Translate, maar de officiële EU-terminologie. Het allergeen ‘noten’ wordt bijvoorbeeld vaak verkeerd vertaald. Volgens Van Dale zijn noten ‘noix’ (walnoten) en volgens Google Translate ‘noisettes’ (hazelnoten), maar de officiële term voor een ingrediëntenlijst in het Frans is ‘fruits à coque’. Een foutieve vertaling van allergenen kan uiteraard vervelende gevolgen hebben.

Nestle vertaling verpakking Zorg er bij allergenen ook voor dat de juiste delen vetgedrukt (of in hoofdletters) vermeld worden. Wat in het Nederlands een lang woord zonder spaties is, kan in een andere taal bestaan uit een samenstelling met spaties. Zo is ‘tarwebloem’ in het Spaans bijvoorbeeld ‘harina de trigo’. In het Nederlands wordt soms het hele woord en soms alleen ‘tarwe’ vetgedrukt, in het Spaans meestal alleen het woord ‘trigo’.

Voor de vertaling van additieven en hun categorieën geldt hetzelfde als voor allergenen: gebruik de officiële EU-terminologie.

Bij het vertalen van ingrediëntenlijsten worden ook regelmatig fouten gemaakt met woorden die meerdere betekenissen kunnen hebben. Soms is een verkeerde vertaling opvallend en lachwekkend. Zo schreef Nestlé op een verpakking van yoghurt met perzik in de Nederlandse vertaling ‘visserij’ in plaats van ‘perzik’. Het Franse woord ‘pêche’ kan namelijk niet alleen perzik maar ook visserij betekenen. Een fout kan natuurlijk ook minder opvallend zijn en ernstige gevolgen hebben.

In de ingrediëntenlijst van dit product is ‘noten’ (een allergeen) in het Frans is vertaald met ‘noix’ (walnoten) in plaats van ‘fruits à coque’.

On topic: Alles over etikettering van levensmiddelen

Voedings- en gezondheidsclaims

De volledige voedings- en gezondheidsclaims (dus geen opsomming van losse woorden) moeten in alle talen voldoen aan de Europese wetgeving. Hou er rekening mee dat er soms wel woorden aangepast moeten worden. In het Nederlands kun je claims als ‘rijk aan…’ ongewijzigd gebruiken, maar in andere talen worden deze bijvoorbeeld vervoegd als ze bij een vrouwelijk woord of meervoudsvorm staan.

EU1169/2011, artikel 15: Taalvoorschriften

Onverminderd artikel 9, lid 3, wordt de verplichte voedselinformatie aangebracht in een taal die gemakkelijk te begrijpen is voor de consumenten van de lidstaten waar het levensmiddel in kwestie in de handel wordt gebracht.
De lidstaten waar een levensmiddel in de handel wordt gebracht, kunnen eisen dat op hun grondgebied voor de vermeldingen op de etikettering gebruik wordt gemaakt van één of meer talen die tot de officiële talen van de Unie behoren.
De leden 1 en 2 vormen geen beletsel voor het aanbrengen van vermeldingen in meer dan één taal.

On topic: deze 13 vermeldingen móeten op je etiket staan

Voedingswaardetabel

In principe staat op elk etiket een voedingswaardetabel. Als deze een keer goed vertaald is, kan deze steeds opnieuw gebruikt worden. Toch staan er regelmatig fouten in de tabel. Zo bestaan er voor ‘vetten’ in het Frans meerdere termen, maar slechts één hiervan mag in de tabel gebruikt worden. In sommige talen moet het woord ‘vezels’ vermeld worden, maar in andere talen ‘voedingsvezels’. De tekst ‘Referentie-Inname van een gemiddelde volwassene’ onder de tabel wordt ook vaak verkeerd vertaald. Gebruik ook hiervoor de officiële terminologie.

Planning

Lees ook:

5 aandachtspunten voor het gebruik van afbeeldingen op levensmiddelen

Productnaam

Lees ook:

Trends in voedingsmiddelenwetgeving in 2021: ‘Geen woorden, maar daden’

Ingrediëntenlijst

Lees ook:

On topic: Alles over etikettering van levensmiddelen

Voedings- en gezondheidsclaims

EU1169/2011, artikel 15: Taalvoorschriften

Lees ook:

On topic: deze 13 vermeldingen móeten op je etiket staan

Voedingswaardetabel