Jeroen Dijsselbloem neemt de bezoekers van het Food Safety Event op 28 november in Nieuwegein even mee terug in de tijd. Naar 2012 om precies te zijn toen Foppen zijn gerookte zalm terugriep vanwege een salmonellabesmetting.

Salmonella

“Dat salmonella in gerookte zalm kan voorkomen was toen nog nieuw. Een onbekend voedselveiligheidsrisico dus. Daarom was er ook geen directe recall.” Ook wijst hij op de problemen in communicatie en het achterhalen van de herkomst.

Sinds 2012 is er al veel verbeterd, vertelt de PvdA’er. Zo kan Whole Genome Sequencing (WGS) nu een zekere uitkomst bieden bij het achterhalen van de besmettingsbron. Maar andere zaken zoals heldere communicatie tijdens voedselveiligheidscrises zijn nog voor verbetering vatbaar.

Dijsselbloem wijst op de recente grote recall van vleeswaren bij Offerman in Aalsmeer. Daar ontbrak het juist aan heldere communicatie. “In de supermarkten hingen bordjes dat vleeswaren tijdelijk niet leverbaar waren, maar er werd niet verteld dat de reden een listeriabesmetting was.” smoked-salmon

Recalls voorkomen

Om grote recalls te voorkomen is het noodzakelijk dat voedingsmiddelenbedrijven opkomende of nieuwe voedselveiligheidsrisico’s zo snel mogelijk melden, stelt Dijsselbloem, tegenwoordig voorzitter van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV). Dan kan het gaan over risico’s bij het eigen bedrijf of bij een ander bedrijf.

Voedingsmiddelenbedrijven kunnen melding maken van opkomende voedselveiligheidsrisico’s bij een zelfstandig van het beleid en beleidsuitvoering opererende coördinerende eenheid. Het RIVM richt het platform in met als doel om signalen van voedselveiligheidsrisico’s in kaart te brengen. Voor eind 2019 moet het operationeel zijn.

Speciale eenheid voedselveiligheidsrisico’s

Het kabinet gaf opdracht tot oprichting van het platform naar aanleiding van het rapport ‘Opkomende Voedselveiligheidsrisico’s’ dat Dijsselbloems OVV op 20 juni uitbracht. De Raad concludeert dat een beter inzicht in opkomende risico’s kan leiden tot een ‘robuuster voedselveiligheidssysteem waarin overheid en bedrijven zich minder snel laten verrassen.’

Het kabinet richt een platform op om opkomende voedselveiligheidsrisico’s sneller en beter in de smiezen te krijgen.

In de wandelgangen van het Food Safety Event klonk gemor over het melden van opkomende voedselveiligheidsrisico bij de eenheid: wie gaat deze nou melden over het eigen bedrijf laat staan over een ander bedrijf? Niemand wil een klikspaan zijn en risico lopen dat de onderneming op slot gaat of een boete krijgt. Gaat zo’n van overheidswege ingesteld meldpunt met RIVM, NVWA en WFSR (voormalig Rikilt) überhaupt wel werken?

Opkomende voedselveiligheidsrisico’s worden niet of onvoldoende opgepakt. Dat komt door het ontbreken van een wettelijke basis hiervoor en onduidelijkheid over de kosten en baten, legt Dijsselbloem uit. Maar nu het platform bijna gereed is, moeten bedrijven actie ondernemen, benadrukt de voormalige bewindsman.

“Een voedselveiligheidsrisico zien betekent handelen. Wees er dus vroeg bij”, benadrukt Dijsselbloem.

Het delen van bepaalde trends die je ziet, is in de luchtvaart heel gebruikelijk. “Hier heerst een cultuur dat ieder incident wordt gemeld. Er is dus veel potentie voor de voedingsmiddelenindustrie om van deze sector te leren.”

Kabinet: platform voor opkomende voedselveiligheidsrisico’s start dit jaar

OVV: geen gestructureerde aanpak om opkomende voedselveiligheidsrisicos aan te pakken

Offerman

Zo’n zelfstandig opererende eenheid is er niet om het bedrijfsleven te pesten, vertelt Dijsselbloem. Het vroege melden van mogelijke risico’s voorkomt dat een incident uitloopt op een ramp en de daarbij komende economische schade. Zo voorkom je dus ook een sluiting van een fabriek, verwijst de oud-minister naar de listeria-uitbraak in de fabriek van Offerman in Aalsmeer.

Zowel de speciale coördinerende eenheid als het bedrijfsleven dient serieus om te gaan met signalen van voedselveiligheidsrisico’s. “Als bedrijven iets melden dan moet het clubje mensen van de eenheid zich hier ook echt in gaan verdiepen en mogelijk actie ondernemen.”

De eenheid moet zijn losgekoppeld van de dagelijkse work-flow. “Je tilt deze dus eigenlijk uit het dagelijks werk. Zou het alleen een overlegorgaan zijn dan gaat het platform verloren.”

Hulp voedingsmiddelenindustrie

Dijsselbloem benadrukt dat de eenheid alleen gaat werken als de sector bereid is alle risico’s boven tafel te krijgen. Geef deze brug tussen bedrijfsleven en wetenschap de kan, benadrukt de OVV-voorzitter. Het is eigenlijk gewoon een denktank voor het bedrijfsleven.

Dijsselbloem herhaalt: “Zie je bijvoorbeeld dat een schoonmaakmiddel niet meer werkt tegen een bepaalde bacterie en vroeger wel, geef dit dan door.”

NVWA

Jeroen Dijsselbloem wil ook nog even wat kwijt over de NVWA. “Er is veel kritiek op de voedselautoriteit. Maar je moet niet vergeten dat er flink is bezuinigd. En daar mogen jullie mij als oud-minister van Financiën op aanspreken.” Hij wil werk bij de NVWA weghalen en daarvoor dienen beleidsmakers meer hun verantwoordelijkheid te nemen.

Dijsselbloem: “Het wordt lastig als er nieuwe risico’s opduiken en hiervoor is nog geen beleid. De volgorde moet zijn: het ministerie maakt beleid, weegt het risico, neemt maatregelen en dan kan de NVWA aan de slag.”

De OVV-voorzitter vervolgt: “Afgelopen tijd kwam er te veel werk bij de NVWA terecht. Het ministerie moet zijn rol pakken.”