Tussen telers en retailers levert dit een groot spanningsveld op. Certificeringsinstelling MPS breekt een lans voor een hoger kennisniveau bij retailers. De sector schreeuwt om een harmonisatie van certificaten.

In het verlengde van de gegroeide aandacht voor voedselveiligheid en de borging hiervan door certificering is de AGF-sector het afgelopen decennium sterk geprofessionaliseerd. Dat stelt Miriam Musters, certificatemanager bij certificeringsinstelling MPS. “Er is veel veranderd in de ruim 25 jaar dat MPS actief is. Mede onder druk van retailers is de certificering voor voedselveiligheid het afgelopen decennium in een stroomversnelling gekomen. In tegenstelling tot vroeger zijn teelt en het proces van sorteren en verpakken tegenwoordig vaak losgekoppeld. Telers besteden dit laatste steeds vaker uit aan specialisten.”

Reageren op incidenten

Er is een vast patroon herkenbaar in de golven, waarmee de aandacht voor voedselveiligheid gepaard gaat. Vaak gaat er een incident, zoals de EHEC-crisis, vooraf aan een verhoogde focus op voedselveiligheid. In weerwil van de voortgaande intensivering van wet- en regelgeving voor voedselveiligheid, is echter ook de intrinsieke motivatie van telers in positieve zin veranderd.

Steeds meer telers zien het niet meer per se als een verplicht nummer, maar als een wezenlijk aspect dat hoort bij maatschappelijk verantwoord ondernemen.

MRL-wetgeving aangescherpt

Mede onder druk van de publieke opinie is de wetgeving op het vlak van MRL’s de laatste jaren sterk aangescherpt. Er is al veel progressie geboekt als het gaat om de inzet van gewasbeschermingsmiddelen. De hoeveelheid werkzame stof per hectare is de laatste jaren teruggebracht van 12 naar 5 kilo. Deze reductie is voor een belangrijk deel bewerkstelligd door meer biologische bestrijding in te zetten.

Een ontwikkeling die zich volgens Musters lijkt door te zetten, is dat retailers steeds vaker bovenwettelijke lijsten hanteren voor wat wel en niet is toegestaan op het vlak van residuen. Hierbij leggen retailers de lat steeds hoger. Musters: “Waar de sector in toenemende mate te maken krijgt met retailers die slechts 70 of 50 procent van de wettelijk toegestane hoeveelheid MRL tolereren, vindt nu al een verschuiving plaats naar 30 procent. De vraag is hoever deze ontwikkeling kan doorgaan.” Telers zouden graag zien dat retailers meer oog hebben voor de praktische uitvoerbaarheid van maatregelen. Terug naar 30 procent van de wettelijk toegestane hoeveelheid MRL betekent bijvoorbeeld dat telers de dosering van hun gewasbescherming moeten aanpassen, waardoor het risico van resistentieontwikkeling fors toeneemt, stelt Musters. “Als vervolgens een zwaarder correctiemiddel moet worden ingezet om een ziekte of plaag het hoofd te bieden, bereik je uiteindelijk het tegenovergestelde. Dit is een ongewenste ontwikkeling.”

Meer kennis retailers

Verhoging van het kennisniveau van de retailers zou een belangrijke stap in de goede richting zijn. Dit zou veel ongewenste situaties voorkomen. Het is bijvoorbeeld niet ongebruikelijk dat afnemers keer op keer monsteranalyses willen in de eerste drie tot vier maanden van de teelt. Maar drie weken na het begin van de teelt, starten veel telers met biologische bestrijders en die verdragen geen chemische middelen. Musters: “Als een correctie met een chemisch middel al noodzakelijk is, dan passen zij dat in elk geval al nooit toe in de eerste drie tot vier maanden. Monsteranalyses in die periode zijn dus eigenlijk onzinnig.”

Voorkomen verontreiniging

Om mogelijke risico’s op microbiologische verontreiniging na een bespuiting te voorkomen, wordt er steeds minder vaak met bassinwater gespoten. Men gebruikt steeds vaker leidingwater. Zo kan een eventuele verontreiniging worden uitgesloten. Daarnaast geven telers steeds meer middelen via de druppelslangen mee, waardoor het water niet in aanraking komt met de vruchten en de planten. Anders dan verwacht is de weten regelgeving voor microbiologie na de EHEC-crisis niet in alle breedte aangescherpt. Anders dan in andere verssegmenten, zoals vlees en zuivel, is de AGF-sector min of meer verschoond gebleven van strengere wet- en regelgeving op dit vlak. “Zeker bij producten die bewerkt worden, is dit echter eigenlijk wel wenselijk”, vindt Musters. Potentiële risico’s zijn bijvoorbeeld vervuild waswater bij het wassen van producten of het gebruik van een vervuild mes bij het snijden. Ook het gebruik van transportbanden brengt een risico met zich mee bij de verwerking van onbewerkte vruchtgroenten. Hoewel de theorieën over dit onderwerp uiteenlopen, is het niet ondenkbaar dat er bacteriën aan de buitenkant van vruchtgroenten blijven plakken. Die bacteriën kunnen zich vervolgens op de transportband vastzetten, waarna ze een volgende partij kunnen besmetten die over dezelfde band gaat.

Allergenen spelen nauwelijks een rol

Anders dan in andere verssectoren speelt de allergenendiscussie in de AGF-wereld nauwelijks. Het risico van allergenen speelt uitsluitend bij selderij. Drie tot tien procent van de Midden-Europese bevolking reageert hier allergisch op. Bedrijven die betrokken zijn bij de productie, opslag en distributie van selderij zijn goed ingericht op het voorkomen van risico’s. Het wordt apart opgeslagen en gescheiden gehouden van andere producten. Daar komt nog bij dat selderij niet wordt bewerkt, zoals met sommige andere groenten wel het geval is. De selderij blijft hierdoor altijd goed zichtbaar en herkenbaar.” Wel staat er bij veel sorterende en verwerkende bedrijven in de AGF-sector een ban op het eten van pindakaas. Maar de allergenenproblematiek laat zich op geen enkele manier vergelijken met bijvoorbeeld de bakkerijsector. Als daar pinda’s worden verwerkt, wordt er standaard met twee lijnen gewerkt: één die gebruikt wordt voor het product waarin pinda’s verwerkt worden en één die pindavrij gehouden wordt.

Harmonisatie gewenst

Hoewel er over het belang van certificering binnen de AGF-sector geen discussie is, gaan er wel steeds vaker stemmen op voor een vereenvoudiging. Er zijn voorbeelden bekend van partijen die te maken hebben met twaalf verschillende certificeringsschema’s, variërend van managementvoorschriften zoals ISO tot branchebrede Engelse en Duitse voorschriften zoals BRC en IFS. Daarnaast wordt de sector in toenemende mate geconfronteerd met klantspecifieke voorwaarden, zoals Field to Fork van Marks & Spencer. Een complicerende factor is dat deze audits lang niet altijd door dezelfde certificerende instellingen mogen worden uitgevoerd. Het resultaat is dat telers of andere betrokkenen veel verschillende auditoren op het bedrijf krijgen die voor een belangrijk deel dezelfde vragen stellen en dezelfde auditfocus hebben. “Dit leidt ertoe dat veel betrokkenen een voorstander zijn van meer harmonisatie, zowel op het vlak van de certificaten zelf als op het vlak van de uitvoering van de audits.”

Over MPS

MPS verzorgt audits voor certificeringsschema’s, niet alleen op het vlak van voedselveiligheid, maar sectorbreed. Zo certificeert MPS bedrijven niet alleen voor MPS-schema’s, maar bijvoorbeeld ook voor RHP, Groenkeur en Certificatie Distributie in Gewasbeschermingsmiddelen(CDG).