De topman van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) was duidelijk niet naar de haringparty, een netwerkbijeenkomst van fabrikanten en retailers, om zoete broodjes te bakken. Hij kwam met een duidelijke, doch harde boodschap: de borging van de keten is helemaal niet zo goed op orde als we met zijn allen denken. Aan het begin sloeg Paul nog een milde toon aan. “Ik heb een hekel aan zelfgenoegzaamheid. Dat zal blijken uit mijn verhaal.”

Incidenten voedselveiligheid

Hij vroeg zich hardop af hoe het nou toch komt dat na ieder voedselveiligheidsincident er toch nog producten in de schappen belandden? “Je hoort dan wel eens is dit fraude? Daar kunnen we niets aan doen, wordt dan vaak gezegd. Daar ben ik het niet mee eens.“ Tot zover de genuanceerde boodschap. Dat Paul radicale verbeteringen eist in kwaliteitsborging en traceerbaarheid in de keten, blijkt uit zijn reactie op CBL-voorzitter Bert Roetert. De supermarktvoorman vindt dat het allemaal wel de goede kant op gaat met transparantie en productintegriteit in de keten. “We zijn helemaal niet op de goede weg”, sneerde Paul.

Traceerbaarheid voedselketen

Om dit te onderstrepen refereerde hij aan het bezoek van de Europese Food and Veterinary Office (FVO) vorige maand aan Nederland. In dat kader ging de NVWA de gangen na van dertien vleesproducten afkomstig van tweehonderd bedrijven. Een klus die ruim twee weken in beslag nam. De traceerbaarheid bleek verre van op orde.

Etikettering

Tot zijn schrik constateerden Paul en zijn controleurs dat geen enkel etiket klopte: ingrediënten stonden niet op het etiket terwijl ze er wel op hoorden te staan. Andersom was ook het geval: bestanddelen prijkten op het label maar zaten niet in het product. Ook de voorraadadministratie bij veel van de onderzochte bedrijven was niet op orde. Inkoop- en verkoopbonnen klopten niet. “Hoe kun je nou een goede recall uitvoeren als de administratie niet klopt? Een consument moet op het etiket kunnen vertrouwen.”

Kwaliteitssystemen

Dan de kwaliteitssystemen. “Ik geef er niets voor, maar we kunnen ook niet zonder”, geeft Paul een duidelijk signaal. Hij vergelijkt ze met een bodemsanering van asbest: alle certificaten zijn op orde, maar in de praktijk wordt anders gewerkt. “Alle fraudeurs hebben een BRC-certificaat. Eén van uw inkopers zei dat er al zeven jaar geen audit is geweest omdat er wordt vertrouwd op de BRC-certificering. De ene audit dekt dus de andere af. Certificaten zijn gewoon te koop. Kwaliteitssystemen zijn zo lek als een mandje.”

Voedselfraude

Paul heeft de smaak te pakken. Slachtvee moet bij het slachthuis aangeleverd worden met het bijbehorende voedselketeninformatieformulier (VKI). Hier staat onder andere de medicijnhistorie op van de dieren. Ook van de VKI-formulieren deugt weinig, bleek uit een steekproef van de NVWA. Antibioticagebruik staat hier gewoon niet op. “We constateerden dat er wel heel vaak dezelfde handtekening op de VKI-formulieren stond. Bleek die van de chauffeur te zijn.” Paul stellig: deze praktijken zijn geen uitzondering maar praktijk.

Prijsdruk in keten

De NVWA-baas is ook niet bang om taboes aan te snijden: in de voedingssector wordt op prijs gestuurd. Bij voedselschandalen kopen partijen vaak onder de marktprijs in. Hij geeft een voorbeeld. Enkele jaren geleden brak het norovirus uit in Duitsland. Dat was afkomstig van een partij bevroren aardbeien uit China. Die gingen voor €0,12 cent over de toonbank. Prijsdruk vormt een serieus probleem in de keten. In zijn woonplaats Moerkapelle bekijkt Paul altijd de folders met aanbiedingen van supermarkten. “Ze fascineren mij. Ik denk vaak: dit kan gewoon niet. Dit is onder de kostprijs.” Paul: voedselfraude komt mede ook door het prijsbeleid.

Rapport FVO-bezoek

Paul wist met zijn betoog het hele Kurhaus in Scheveningen stil te krijgen. Daarna klonk geroezemoes. De woorden van de NVWA-baas misten hun uitwerking niet. Hoeveel van de tweehonderd door de NVWA gecontroleerde bedrijven hadden hun zaakjes niet op orde? Paul kan hier geen precies antwoord op geven. Dat zal pas bekend worden als de voedselautoriteit een rapport publiceert naar aanleiding van het bezoek van de FVO aan Nederland. Maar dat er een breed patroon was van zaken die niet in de haak waren, kan Paul volmondig beamen.

Bekijk ook de video van Harry Paul op het VMT Food Event 2015, waar hij de FVO-missie aankondigt: