Wederom een regen aan Europese ethyleenoxide-recalls: hier komt het door (longread) UPDATE

Er gaat geen dag voorbij of er is een wel recall van een voedingsproduct dat besmet is met het gewasbeschermingsproduct ethyleenoxide. Eerst beperkte zich dit tot producten met sesamzaad uit India, later volgden ook producten met johannesbroodpitmeel (E410), gember, kruiden en specerijen. “De Europese Commissie besloot pas recent om voor ethyleenoxide een nultolerantiebeleid te voeren”, zegt Hélène Bonte, woordvoerster van het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV).

Bonte: “Dat wil zeggen dat vanaf nu alle eindproducten, grondstoffen, ingrediënten die besmet zijn met dit bestrijdingsmiddel -dat in bepaalde derde landen buiten Europa wel is toegestaan- worden teruggeroepen ongeacht het uiteindelijke ethyleenoxidegehalte in het eindproduct.”

RASFF

FAVV maakte een algemene risico-evaluatie.

België was in september 2020 het eerste land dat via het Europese Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF) de eerste melding deed van met ethyleenoxide in verontreinigde loten sesamzaad. “Het FAVV heeft een algemene risico-evaluatie opgemaakt om na te gaan of er een gezondheidsrisico is voor de consument die levensmiddelen consumeert die niet-conforme sesamzaden, specerijen en andere niet-conforme ingrediënten bevatten.”

“Onze experts kwamen tot de conclusie dat er een potentieel chronisch risico is, wanneer de consumenten niet-conforme producten op regelmatige basis en in grote hoeveelheden consumeren”, stelt de woordvoerster van FAVV.

FAVV waarschuwt voor sesamzaad uit India

Mede uit deze melding bleek dat via vijf leveranciers uit India verontreinigd sesamzaad in 24 Europese lidstaten terecht zijn gekomen, waaronder België en Nederland. Het FAVV heeft volgens de standaardprocedure de voorraden sesamzaad die nog aanwezig waren in de betrokken bedrijven onmiddellijk geblokkeerd, zodat ze niet verder konden worden verspreid. Sesamzaden worden in de meeste gevallen in kleine hoeveelheden verwerkt in eindproducten en dit verklaart het grote aantal getroffen producten en levensmiddelen.

Breder testen

Gember

“Momenteel wordt er zeer breed getest op het bestrijdingsmiddel door de verschillende lidstaten, die elkaar informeren via het RASFF-systeem. Ook het FAVV breidde de analyses op ethyleenoxide uit naar andere producten”, laat Bonte weten. “Deze analyses gebeuren in verschillende schakels binnen de volledige voedselketen. Onze monsternemingen gebeuren volgens een jaarlijks vastgelegd controleprogramma, dat risico-gebaseerd is.” Verder hebben België en Europa volgens de woordvoerster verschillende initiatieven genomen om te voorkomen dat uitsluitend producten die voldoen aan de Europese norm voor ethyleenoxide.

Bonte: “Ten eerste werd het op Europees niveau verplicht dat sesamzaden die worden ingevoerd vanuit India vanaf 26 oktober 2020 vergezeld moeten zijn van een officieel certificaat en een analyserapport waarop wordt gegarandeerd dat de sesamzaden in overeenstemming zijn met de Europese normen. Bovendien moeten de voedselveiligheidsautoriteiten van de Europese Lidstaten de controlefrequentie in de grenscontroleposten verhogen. Dit wil zeggen dat bij 50% van de zendingen uit India de sesamzaden nogmaals worden bemonsterd boven op het verplichte certificaat.”

De officiële controles op zendingen van gereglementeerde dieren en goederen worden verricht in de grenscontrolepost van eerste binnenkomst in de Europese Unie.

“Ten tweede adviseren we bedrijven die vaak producten verwerken die afkomstig zijn uit landen waar het gebruik van ethyleenoxide is toegestaan analyses van ethyleenoxide uitvoeren. Bedrijven zijn in de eerste plaats zelf verantwoordelijk om veilige producten op de markt te brengen en hebben er dus alle baat bij om deze analyses uit te voeren”, vervolgt Bonte. “Het FAVV heeft tenslotte ook de analyses op ethyleenoxide opgenomen in zijn controleprogramma van 2021.”

Bezorgdheid EU-aanpak

Hoewel België en Denemarken de Europese aanpak van ethyleenoxide volledig toepassen, hebben beide lidstaten hun bezorgdheid geuit over het systematisch terugroepen van alle levensmiddelen die zijn geproduceerd met een grondstof die niet voldoen aan de maximale residulimiet (MRL). Zij stellen vragen over de nultolerantie benadering voor ethyleenoxide, die zij niet in overeenstemming achten met de Europese verordeningen over de ‘follow-up’ van mogelijk besmette levensmiddelen en diervoeders.

Bovendien beschouwen beide landen deze aanpak als strijdig met de Europese maatregelen op het gebied van duurzaamheid, het terugdringen van voedselverspilling en voedselverlies conform de strategie “Van boer tot bord” en de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen.

Niet-conforme sesamzaden

Sesamzaad. Foto: Pixabay

De Europese Commissie heeft toegestaan dat de niet-conforme sesamzaden die al op Europees grondgebied aanwezig waren onder strikte voorwaarden mogen worden gereëxporteerd naar derde landen. “We volgen systematisch de beslissingen van de EC en dus is dit vanuit België voor een aantal partijen ook gebeurd. Bedrijven moeten wel een goed onderbouwd dossier indienen en we moeten de toelating krijgen van het derde land om deze zendingen (terug) te sturen”, benadrukt Bonte.