“We weten dat minerale oliën vanuit verpakkingen naar producten kunnen migreren”, zegt Hester Klein Lankhorst, directeur van het KIDV. “Dat kan gebeuren vanuit verpakkingen die zijn gemaakt van gerecycled papier. Bijvoorbeeld minerale oliën van inkt uit krantenpapier, die aromatische en verzadigde koolwaterstoffen bevatten. Deze migratie komt overigens ook voor bij andere soort verpakkingen, zoals kunststof, blikcoatings en zelfs virgin materiaal. We weten ook dat de migratie van minerale oliën via de lucht plaatsvindt en dat dit onder andere afhangt van hoe lang de producten in de verpakking zitten en van zaken als temperatuur en de samenstelling van de bronnen.”

Onbekend

Het is nog niet bekend wat mineralen oliën in het lichaam doen. Klein Lankhorst: “Over de risico’s bestaat na jarenlang onderzoek nog geen duidelijkheid. Vanwege de ingewikkelde moleculaire structuren, blijkt het enorm complex om dat wetenschappelijk goed te analyseren.” Wat het onderwerp verder complex maakt, is dat er veel meer routes voor minerale oliën bestaan, dan alleen de route vanuit oud papier en karton. Klein Lankhorst: “Er wordt gesuggereerd dat de migratie van minerale oliën via andere bronnen een grotere invloed heeft dan de migratie via verpakkingen. Ook daar is nog onduidelijkheid over. En daardoor kunnen er nog geen eenduidige oplossingen worden gegeven.”

Onderzoeken

Sinds Foodwatch eind 2015 alarm sloeg over verontreinigd voedsel, staat het onderwerp hoog op de agenda van zowel de politiek als het bedrijfsleven. “Iedereen vraagt om eenduidige informatie en die is nu nog niet te geven”, zegt Klein Lankhorst. Dat bleek afgelopen maand tijdens een KIDV-verdiepingsbijeenkomst over dit onderwerp. “Naar aanleiding van de test die Foodwatch heeft gedaan laat minister Schippers nu door het RIVM uitzoeken wat er aan de hand is. Ik verwacht niet dat daarmee ineens alle onduidelijkheden zijn opgelost, omdat de materie zo ingewikkeld is. Op EU-niveau wordt eveneens onderzoek gedaan.”

Andere inkten

Maatregelen van hoger hand vragen zeker nog tijd. Nederland wil in 2017 met monitoring beginnen en dan zou er in 2019 wellicht meer bekend zijn over de belasting. Klein Lankhorst vindt niet dat we tot die tijd stil moeten blijven zitten. “Binnen de voedsel- en verpakkingsketen worden al verschillende initiatieven ontplooid, ook elders in de wereld. Drukkerijen zoeken naar andere inkten, papierfabrieken bekijken hoe ze was-technieken kunnen verbeteren en producenten van verpakkingsmaterialen passen al beschermende laagjes toe tegen migraties. Daar zijn inmiddels tal van voorbeelden van.”

Barrières

De Stichting Papier Recycling Nederland roept fabrikanten op om wel te kiezen voor barrières die in de reguliere processen recyclebaar zijn. “Ook het papier met een barrière komt in ons oud papier terecht”, zegt directeur Hielke van den Brink. “Barrières die onvoldoende recyclebaar zijn, vervuilen het proces. Er zijn recyclebare barrières op de markt. Maar ik zie dat fabrikanten daar niet altijd voor kiezen. Daar maak ik me zorgen over.”

Kennis delen

Klein Lankhorst vindt het belangrijk dat consumenten, producenten en retailers goed worden geïnformeerd en voorgelicht over de huidige stand van zaken, de stappen die worden gezet en de feitelijke uitkomsten daarvan. Klein Lankhorst: “Alle betrokken partijen hebben de verantwoordelijkheid om op een duidelijke en eerlijke manier hierover kennis te delen.”