Verpakken is het tijdelijk integreren van een externe functie en een product om het gebruik van het product mogelijk te maken. In Nederland doen we dat minstens duizend keer per seconde. Alles wat we verpakken, wordt vroeger of later ook weer uitgepakt. Met z’n allen ‘produceren’ we daarmee dus iedere seconde ook duizend geleegde verpakkingen, die een flinke hoeveelheid materiaal vertegenwoordigen. De uitdagingis nu om de positieve aspecten van verpakken te maximaliseren en de negatieve effecten te minimaliseren. Qua duurzaamheid gaat het dan om de sociale elementen (People), het milieu (Planet) en de financiële aspecten (Profit).

Plastic tasjes

Het begrip duurzaamheid is niet echt makkelijk vast te prikken. Zo werden kunststoffen (‘plastics’) oorspronkelijk sterk met duurzaamheid geassocieerd, omdat zij niet teloor gingen.Plastic hemdtastjes werden bij de introductie in 1972 toegejuicht als duurzamer dan papier, want ze hielden het vol in de regen. Verder waren ze dunner en konden ze relatief vaak hergebruikt worden. Nauwelijks een generatie later, in 2002, deed Bangladesh de gratis tasjes al in de ban omdat ze lukraak werden weggegooid en de waterwegen in de delta blokkeerden. De berichtgeving over de ‘plastic soup’ in de oceanen deed de rest: kunststof is nu vooral duurzaam als het composteert. Nederland heeft sinds januari 2016 de dunne (minder dan 10 micrometer dikke) gratis plastic winkeltasjes verboden.Dat wil zeggen; voor de conventionele retail, zoals die tot voor kort door bedrijven als V&D werd bedreven. De sterk groeiende webwinkelbranche in levensmiddelen levert tegelijkertijd alles veelal keurig in gratis plastic tassen en zakken bij u thuis af. Duurzamer?

Verpakkingsdoel

Een fundamenteel element aan het verpakken is, dat er per definitie een geleegde verpakking ontstaat als neveneffect van het primaire verpakkingsdoel: het gebruiken van het product. Dit aspect is door NVC de afgelopen maanden ook besproken met ambtenaren van de Europese Commissie in het kader van de plannen om te komen tot een circulaire economie. Het doel moet en kan niet zijn, de geleegde verpakking weer terug te brengen naar zijn oorspronkelijke uitgangssituatie. In zo’n geval is het namelijk beter gewoon helemaal niet te verpakken. Verpakken moet als activiteit een bijdrage leveren aan een duurzame ontwikkeling in de breedste zin des woords. De gebruiker (People) moet er baat bij hebben, de supply chain – inclusief de recyclingsector – moet er zijn brood mee kunnen verdienen (Profit) en het milieu moet vooruit geholpen worden (Planet).

Niet minder

Een ander aspect is het gegeven dat het gewicht van de verpakking in het kader van een verpakkingsdiscussie nooit geheel nul zal zijn. Er komen steeds meer aanwijzingen dat werkelijk integraal duurzaam verpakken de komende jaren wel eens tot het gebruik van méér verpakkingsmateriaal kan leiden. Zo ontstond op de Europese Conferentie over doppen en sluitingen (caps en closures) in 2015 een duidelijke consensus dat de PET-flessen te dun worden en hun caps te klein. De consument krijgt de fles niet meer open en als het al lukt, knijpt deze de fles zo snel samen dat er een flinke hoeveelheid van de inhoud wordt gemorst. Een grote margarinefabrikant presenteerde recentelijk een studie waaruit bleek dat de consumenten nóg lichtere kuipjes niet meer vertrouwden en dus – althans voorlopig – afwezen.

People

Duurzaam verpakken als doel is iets waar niemand op tegen kan zijn. Maar consistent inhoud geven aan een duurzame ontwikkeling met behulp van verpakken blijft de uitdaging. Dat brengt uiteindelijk toch weer de People-factor in beeld, maar dan niet zozeer de consument als wel de professional die met verpakken bezig is. Nodig zijn mensen die goed zijn opgeleid, voorzien zijn van de juiste informatie en in staat zijn in de complexe wereld van het verpakken de juiste stappen voorwaarts te maken voor hun eigen organisatie en daarmee voor het geheel. Zo beschouwd is de People-factor in duurzame ontwikkeling niet zozeer de oorzaak van de problemen als wel de kiem van de oplossing.

Duurzaam verpakken bij NVC
NVC heeft duurzaam verpakken in algemene zin verankerd in alle activiteiten. Specifiek interessant zijn de NVC online Workshop Duurzaam Innoveren in Verpakken en de NVC informatiedienst Members-only Environmental Regulations Guide MERGE. Op 7 september 2016 vindt weer de jaarlijkse NVC Inspiratiemeeting Effectiviteit milieubeleid verpakkingen en verpakkingsafval plaats.