Een onderneming die actief is op het gebied van de productie en verpakking van honing, brengt 120 portieverpakkingen van hetzelfde type honing in het verkeer. Die 120 porties worden verpakt in een afgesloten gezamenlijke kartonverpakking en in die vorm aan instellingen verkocht. Op de gezamenlijke kartonverpakking zijn de door de Etiketteringsrichtlijn en de Richtlijn 2001/110 inzake honing, voorgeschreven verplichte vermeldingen aangebracht, waaronder het land van oorsprong van de honing. Op de betrokken portieverpakkingen daarentegen staat het land van oorsprong van de honing echter niet vermeld. De vraag is, is dat verplicht? Het Europese Hof van Justitie (hierna ‘Hof’) heeft daar onlangs duidelijkheid over gegeven. Dit nadat de hoogste bestuursrechter van de deelstaat Bayern, Duitsland, prejudiciële vragen in dit kader aan het Hof stelde.

De prejudiciële vragen

Want vormt een dergelijke portieverpakking met honing nou een “voorverpakt levensmiddel” in de zin van Richtlijn 2000/13/EG (de Etiketteringsrichtlijn) dat is onderworpen aan de etiketteringsplicht? Of niet, doordat zij niet geldt als een verkoopeenheid? En wat als de portieverpakkingen in instellingen niet alleen worden afgeleverd bij bereide maaltijden die tegen een vaste prijs worden betaald, maar daar ook afzonderlijk worden verkocht? Is het oordeel dan anders?

Argumenten onderneming

De betreffende onderneming, Breitsamer und Ulrich GmbH & Co. KG, was namelijk van mening dat de betrokken portieverpakking honing geen “voorverpakt levensmiddel” is. Er is immers geen sprake van verkoopeenheden, aangezien de porties in gezamenlijke kartonverpakking worden geleverd aan instellingen. De onderneming verwees in dat kader naar het document “Vragen en antwoorden over toepassing van verordening (EU) nr. 1169/2011 betreffende de informatie voor consumenten over levensmiddelen”,[AKD4] dat is opgesteld door een werkgroep van deskundigen van de lidstaten. Daarin staat: “kleine individuele kuipjes (bijvoorbeeld jam, honing of mosterd) die instellingen de klanten als deel van de maaltijd aanbieden, niet als verkoopeenheid worden aangemerkt. In dergelijke gevallen moet de informatie dus alleen op de gezamenlijke verpakking zijn vermeld”.

Voorverpakt levensmiddel

Het Hof volgde echter de redenatie van de onderneming niet. Het Hof oordeelde dat uit de Etiketteringsrichtlijn en de Richtlijn 2001/110 inzake honing volgt dat wanneer de levensmiddelen voorverpakt zijn, de plaats van oorsprong van de honing verplicht moet worden vermeld op de voorverpakking of op een daaraan gehecht etiket. Dit omdat het weglaten daarvan de consument zou kunnen misleiden aangaande de werkelĳke oorsprong of herkomst van de honing.

Het Hof oordeelde ook dat geen van de afwijkingsgevallen van de Etiketteringsrichtlijn zich in deze casus voordeed. Het ging hier bijvoorbeeld niet om levensmiddelen die aan instellingen worden geleverd om te worden bereid, verwerkt, verdeeld of versneden. De betrokken portieverpakkingen werden aan de eindverbruiker aangeboden zoals zij aan de instelling zijn geleverd.

Reden waarom het ging om de vraag of de porties honing in kwestie, een voorverpakt levensmiddel zijn in de zin van artikel 1 lid 3 van de Etiketteringsrichtlijn. Het Hof oordeelde dat de betreffende portieverpakkingen honing aan de voorwaarden voldoen die de Etiketteringsrichtlijn stelt aan een “voorverpakt levensmiddel”. Reden waarom het Hof oordeelde dat artikel 1 lid 3 van de Etiketteringsrichtlijn moet worden uitgelegd dat elk van de portieverpakkingen honing, die de vorm hebben van met aluminiumdeksel afgesloten kuipjes en verpakt zijn in gezamenlijke kartonverpakking die aan instellingen worden geleverd, een “voorverpakt levensmiddel” vormt, wanneer deze instellingen deze portie afzonderlijk verkopen of aan de eindverbruiker aanbieden bij bereide maaltijden die tegen een vaste prijs worden verkocht. Hetgeen betekent dat in dat geval ook het land van oorsprong op iedere portieverpakking moet worden vermeld.

Als het grootste vlak van de verpakking nou kleiner is dan 10 cm2, is vermelding van het land van oorsprong niet verplicht. Dit volgt uit artikel 13 lid 4 van de Etiketteringsrichtlijn. Het grootste vlak van de betrokken portieverpakkingen honing hadden echter een grotere oppervlakte dan 10cm2. Reden waarom dat de onderneming in kwestie niet kon baten.

Q&A document

Het Hof maakte daarnaast nog korte metten met het document van de werkgroep van deskundigen. Het Hof oordeelde namelijk dat dat document niet bindend is. Punt 1 van het betreffende document vermeldt ook dat het geen enkele juridische waarde heeft en dat het in het geval van een geschil uiteindelijk aan het Hof is om het Unierecht uit te leggen. Daar raakt het arrest ook gelijk de gevoelige snaar. Het arrest van het Hof benadrukt hiermee nog maar eens dat men niet kan afgaan op dergelijke Q&A documenten van deskundigen van de lidstaten. Dat roept dan ook meteen de vraag op, heeft een dergelijk document nog wel enige waarde? Want met het document wordt juist beoogd om alle spelers van de voedselketen, evenals de bevoegde nationale autoriteiten, te helpen om de Verordening (EU) nr. 1169/2001 (de Voedselinformatieverordening) beter te begrijpen en op correcte wijze toe te passen. Dit staat letterlijk in het document genoemd. Maar naar aanleiding van het onderhavige arrest kunnen we echter concluderen dat het Hof het niet eens is met de lezing van de deskundigen en dat naleving van het document dus niet gelijk staat aan het correct toepassen van de Europese regels. Daarbij geldt overigens wel dat het document ziet op de Voedselinformatieverordening. Dit terwijl het Hof zich in haar oordeel beperkt heeft tot de Etiketteringsrichtlijn. Het Hof stelde namelijk dat zij niet beschikte over de gegevens die noodzakelijk zijn om vanuit het oogpunt van de Voedselinformatieverordening een zinvol antwoord te geven op de gestelde vragen. Mijn verwachting is echter dat zelfs als het Hof wel vanuit de Voedselinformatieverordening had geoordeeld, haar oordeel in feite niet anders zou zijn geweest.

Mr. Barbara Mutsaers, advocaat bij AKD, specialist op het gebied van AgroFood & Health. Mocht u over dit onderwerp vragen hebben, neem dan gerust contact op met Barbara Mutsaers via bmutsaers@akd.nl. AKD is kennispartner van VMT.