Uit onderzoek van de Vlaamse Milieumaatschappij blijkt dat 66% van de Vlamingen voornamelijk flessenwater drinkt. De Universiteit Antwerpen, Water-Link en het Vlaams Kenniscentrum Water (Vlakwa/VITO) gingen op zoek naar de oorzaak van deze flessenliefde en onderzochten ook hoe de Vlaming staat tegenover het drinken van gezuiverd afvalwater. Circulair watergebruik wordt immers de regel, volgens de Vlaamse Blue Deal van Vlaams minister Zuhal Demir.

Honderd keer duurder

Flessenwater is honderd keer duurder dan kraanwater, de industrie heeft drie liter water nodig om één liter flessenwater te produceren en de productie van flessenwater vergt 1.000 tot 2.000 keer meer energie dan de productie van kraantjeswater.

Bovendien weet iedereen ondertussen hoe schadelijk plastic flessen zijn voor het milieu. Om het nog niet te hebben over het feit dat plastic nog altijd gemaakt wordt uit de steeds schaarser wordende fossiele brandstoffen, waardoor het productieproces niet alleen veel energie kost, maar ook een flink spoor CO2 achterlaat. En toch ‘scoort’ Vlaanderen in de Europese hitlijsten als topverbruiker van flessenwater.

Lees ook: De vier grootste watervraagstukken voor de voedingsindustrie

Vorm van status

De onderzoekers vinden een grote oorzaak in de perceptie van de Vlaming. Die heeft het niet voor kraantjeswater. Hij gaat ervan uit dat het ongezonder is en minder lekker dan flessenwater. Als het dan ook nog gaat om water dat gerecycleerd wordt uit afvalwater, is het wantrouwen nog groter.

“Flessenwater wordt bovendien nog altijd gezien als een vorm van status”, zegt Dirk Halet, strategisch coördinator bij Vlakwa. “Het is de norm tijdens sociale aangelegenheden en restaurantbezoekers zijn zonder probleem bereid om ettelijke euro’s neer te tellen voor een bekend watermerk.”

“De oorzaak is niet volledig te vinden in een gebrekkige infrastructuur, aangezien slechts een klein percentage van de Vlaamse huishoudens nog niet aangesloten is op het leidingnetwerk of kampt met loden leidingen,” legt watertechnoloog Siegfried Vlaeminck (UAntwerpen) uit. Dit was slechts het geval voor 3% van de 2345 deelnemers aan de studie.

Lees ook: Spadel Nederland pleit voor statiegeld op alle drankverpakkingen

bruiswater en kraanwater

Klein draagvlak

Sociologen Robbe Geerts en Frédéric Vandermoere (UAntwerpen) stellen vast dat de voorkeur voor flessenwater het sterkst naar boven komt bij bepaalde socio-demografische groepen. “Het zijn vooral mannen, oudere mensen en lager geschoolden die geen kraanwater op tafel zetten. Hebben we het over het vertrouwen in gerecycleerd afvalwater als drinkwater, dan is dat draagvlak over het algemeen niet hoog.”

“Verder zien we dat wantrouwen het vaakst voorkomt bij lager geschoolden en vrouwen. Opvallend is wel dat we het meeste vertrouwen in de waterzuiveringstechnologie terugvinden in de provincie Antwerpen, terwijl het vertrouwen het laagst is in West- en Oost-Vlaanderen.”

Kraanwater deel van de oplossing

Pieter Joos, Els Van Meenen en Katleen Van Den Steen van Water-Link merken op dat overheden en bedrijven wereldwijd op zoek zijn naar alternatieve waterbronnen om tekorten op te vangen.

Kraanwater drinken is een deel van de oplossing, de behandeling en hergebruik van afvalwater een ander. Maar de Vlaming is sceptisch. Hoewel experts zoals bio-ingenieur Tim van Winckel (UAntwerpen) verzekeren dat kraanwater perfect veilig is, heeft de Vlaming dus duidelijk de nodige bedenkingen.

[intermezzo:2]

Informeren en sensibiliseren

Volgens Ronny Blust, vicerector Onderzoek van de Universiteit Antwerpen, moet informeren en sensibiliseren voorop staan. “Vlaanderen heeft nood aan een aantal concrete actiestrategieën om het wantrouwen om te buigen in vertrouwen. Internationaal onderzoek heeft immers aangetoond dat een breed maatschappelijk draagvlak onontbeerlijk is om over te gaan tot een ingeburgerd afvalwaterhergebruik.”

“Vlaams sociaalwetenschappelijk onderzoek naar dit thema is echter schaars”, aldus Frédéric Vandermoere. Verder kwalitatief en kwantitatief onderzoek moet meer inzicht geven in de houding van de Vlaming tegenover kraanwater en gerecycleerd afvalwater.

Robbe Geerts benadrukt dat “lokaal onderzoek noodzakelijk is om actiestrategieën te bedenken en draagvlak te creëren binnen een Vlaamse context. Dit is een belangrijke voorwaarde voor het slagen van de Vlaamse Blue Deal.”

Publicaties

Geerts, R., Vandermoere, F., Van Winckel, T., Halet, D., Joos, P., Van Den Steen, K., Van Meenen, E., Blust, R., Borregán-Ochando, E., Vlaeminck, S. E., (2020). Bottle or tap? Toward an integrated approach to water type consumption. Water Research, 115578. doi:10.1016/j.watres.2020.115578

Geerts, R., Vandermoere, F., Halet, D., Van Winckel, T., Joos, P., Van Den Steen, K., Van Meenen, E., Blust, R., Vlaeminck, S. E., (2020). Ik drink (geen) afval! Een exploratieve studie naar socio-demografische verschillen in publieke steun voor het hergebruik van afvalwater in Vlaanderen. Vlaams Tijdschrift voor Overheidsmanagement, 2020(3), p. 51-70