Dat blijkt uit een nieuw rapport van de EFSA. Voor dit onderzoek raadpleegde EFSA ruim zeshonderd experts uit verschillende Europese landen. De klimaatverandering brengt risico’s voor de gezondheid van mensen, planten en dieren met zich mee.

Menselijke gezondheid

De opwarming van het zeewater zorgt voor een toename van schadelijke bacteriën, zoals Vibrio en Salmonella. Deze kunnen zich beter vermenigvuldigen en zich verspreiden naar koudere gebieden, waar deze bacteriën nog niet voorkwamen.

Salmonellabacteriën

Door extreme weersomstandigheden worden deze pathogenen bovendien nog meer ‘stressbestendig’. Overstromingen en stormen kunnen ziektes verder verspreiden. Zelfs het smelten en opnieuw bevriezen van sneeuw kan invloed hebben op bepaalde bacteriën. Hetzelfde geldt voor virussen die jarenlang ‘begraven’ lagen onder de poolkappen.

Andere bacteriën worden verspreid door slakken (Schistosoma) of door het eten van rauwe of niet voldoende verhitte vis (O. felineus). De consumptie van rauwe vis neemt toe en daarmee ook de risico’s. Hier ligt een taak voor de visindustrie om te zorgen voor voedselveiligheid.

De consumptie van rauwe vis neemt toe

Daarnaast kunnen bijen bacteriën verspreiden. Aan de andere kant zullen er juist parasieten uitsterven. Dat klinkt als goed nieuws, maar kan toch nadelige gevolgen hebben. Parasieten spelen namelijk een rol in ecosystemen.

Houdbaarheid gekoelde producten

Verder vraagt een hogere temperatuur meer van koelsystemen. Gekoelde producten kunnen moeilijker worden bewaard. Hier moet de voedingsindustrie rekening mee houden om de veiligheid te waarborgen.

EFSA waarschuwt voor effecten klimaatverandering op voedselveiligheid

Gezondheid van dieren

De verspreiding van pathogenen brengt gevaren voor de gezondheid van dieren met zich mee. Zo komt blauwtong voor bij schapen, geiten en runderen. Deze ziekte wordt door een virus veroorzaakt en verspreid door muggen.

Vliegen, muggen en teken zorgen tevens voor de verspreiding van nodulaire dermatose bij runderen. Verzuring van de oceanen zorgt ervoor dat onder andere mosselen en oesters minder calcium hebben om hun schelpen en schalen te vormen. Verder is het warme water gunstig voor roofvissen als snoeken. Dat kan zorgen voor een vermindering van andere vissoorten.

Runderen met nodulaire dermatose. Afbeelding van EFSA.

Gezondheid van planten

Bacteriën, virussen en schimmels veroorzaken ook plantenziekten. Minder regen en wisselende regenval (periodes van droogte en overstroming) zijn nadelig voor de plantengroei. De stijging van de zeespiegel zorgt voor zoutere grond. Door de hogere temperatuur kunnen planten en bomen eerder gaan bloeien. Daardoor zijn ze te vroeg voor de insecten die helpen bij de bestuiving. Bovendien kan het aantal giftige planten en onkruid toenemen.

Bovendien kunnen contaminanten als metalen en kwik zich in het water en in de grond verspreiden. Die kunnen worden opgenomen door planten en dieren en ons voedsel terechtkomen.

Corona zet duurzaamheid en lokaal op agenda Nederlanders

De hoeveelheid eiwitten, ijzer en zink in tarwe kan afnemen

Voedselkwaliteit en voedingswaarde

Meer CO2 zorgt ervoor dat planten, bijvoorbeeld granen en rijst, harder gaan groeien. Dat lijkt gunstig. Maar de voedingswaarde vermindert hierdoor. De hoeveelheid eiwitten in tarwe neemt af. In tarwe en rijst neemt ook de hoeveelheid ijzer en zink af. Dat in ongunstig, aangezien ondervoeding van deze nutriënten veel voorkomt. De voedingsindustrie kan hier wat aan doen door bijvoorbeeld gewassen te selecteren met een hoge voedingswaarde of micronutriënten toe te voegen. Verder zou het aantal voedselallergieën door klimaatverandering kunnen toenemen.

Ziektes onder planten en dieren kunnen ervoor zorgen dat boeren meer pesticiden, medicijnen en antibiotica gaan inzetten. Dat heeft vervolgens weer nadelige gevolgen op het klimaat en de gezondheid. Denk aan contaminatie van water en landbouwgrond en aan antibioticaresistentie.

Is stadslandbouw de toekomst?

Innovatieve oplossingen

Gelukkig zijn er ook meer innovatieve oplossingen te bedenken. Boeren kunnen nieuwe landbouwtechnieken inzetten en nieuwe gewassen kweken. Ook daarbij moet rekening gehouden worden met de mogelijke gevolgen op het klimaat. Verder zijn er steeds meer nieuwe initiatieven voor een duurzame landbouw en circulaire economie. Denk aan stadslandbouw, landbouw op zee (floating farms) en alternatieve eiwitbronnen.