Rapporten van TNO, de Sociaal-Economische Raad (SER) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) tonen aan dat de circulaire economie (zie kader onder) leeft als thema. In het najaar komt daar nog een rapport van de regering bij en ook de Europese Commissie (EC) werkt aan een lijvig document over dit onderwerp.

Geen verspilling melk

Bestuursvoorzitter Roelof Joosten van FrieslandCampina heeft geen rapport, vertelt hij aan de aanwezigen tijdens een bijeenkomst van de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) in Den Haag. “Bij ons gaat het om resultaat, mensen moeten dit echt oppakken. Gewoon doen. Bij ons wordt praktisch iedere druppel melk volledig gebruikt.”

Verder wordt in de Nederlandse fabrieken bijvoorbeeld alleen groene energie gebruikt. Ook er zijn er productielocaties die geen water meer gebruiken.

Wei

Maar het begint allemaal bij het niet zien van reststromen als afval. Toen Joosten in 2004 bij FrieslandCampina ging werken, was hij één van degenen die zich hard maakten om wei niet als bijproduct te zien maar juist als een product dat waarde toevoegt aan de keten. Dat is gelukt.

Joosten: “Nu is dat voormalige afval het best renderende deel van onze business. Je moet je visie blijven volgen.”

Mest geen afval

Een ander groot ‘bijproduct’ waar FrieslandCampina mee te maken heeft, is koeienmest. Het is de bedoeling de zienswijze hierover – geen afval maar een product dat meerwaarde brengt – te kantelen. Toen Joosten afgelopen jaar Cees ’t Hart verving als hoogste baas maakte hij hier gelijk een gespreksonderwerp van. Een riskante keuze want Joosten kon hiermee zomaar zijn reputatie te grabbel gooien. Maar dat deerde hem niet, want ook tijdens de NZO-bijeenkomst kwam het verwaarden van biomest veelvuldig ter sprake.

Wetgeving

De perceptie van mest veranderen zal lastig worden, het heeft nu eenmaal een slechte connotatie, weet Joosten. “Maar uit mest kun je biogas winnen. Bovendien bevat het waardevolle fosfaten. Wereldwijd heerst er een tekort aan fosfaten. Biomest zou daarom als uitstekende vervanger kunnen dienen van kunstmest, maar Europese wetgeving voorkomt dit.”

“Het is toch te zot voor woorden. Ik heb er bij de Europese Commissie voor gepleit dat die wetgeving voor biomest gelijk van tafel moet.”

Wetgeving mest

Voor het gebruik en verhandelen van meststoffen zijn verschillende soorten regelgeving van toepassing allemaal gebaseerd op Europese richtlijnen en verordeningen. Overmatig gebruik van biomest zou schadelijk zijn , aldus Brussel, onder andere vanwege de fosfaten die in het milieu terecht kunnen komen.

Ook zit in mest te weinig stikstof, waardoor het gebruik van kunsmest noodzakelijk is, aldus wetenschapper Jaap Schröder op de website van de Milkstory

Maar volgens de zuivelbranche is het nu ook mogelijk om via een aantal bewerkingsstappen biomest gelijkwaardig te maken aan kunstmest, alleen staan de Brusselse regels dit niet toe. Maar is er is een herziening van de mestregelgeving in de maak die op zijn vroegst volgend jaar in werking treedt.

Biogas

Ook het winnen van biogas uit mest kan (nog) niet ten volle worden benut, omdat de concurrentie met fossiele brandstoffen die subsidies van de overheid ontvangen momenteel niet valt te winnen. Dit creëert een ongelijk speelveld, stelt Joosten. “Overheid, we hebben startsubsidies nodig geen belemmerende wetgeving.” Mest kan echt als verdienmodel uitgroeien voor de leden van de coöperatie, aldus de FrieslandCampinatopman.

Leiderschap

Het bedrijfsleven is bijvoorbeeld afhankelijk van consumenten in hun duurzaamheidsstreven. Ook Unilever moest onlangs zijn duurzaamheidsdoelen bijstellen omdat consumenten niet echt meewerken.

Joosten is glashelder: consumenten zullen nooit meer betalen voor duurzaamheid. “Maar bij een gelijke prijs kiezen ze voor duurzaamheid, zoals voor onze weidemelk. Daar ben ik van overtuigd.”

Duurzame zuivel

Door kosteneffectief te werken en aanpassing van het verdienmodel zorgt FrieslandCampina ervoor dat duurzame producten niet duurder zijn. “Opinieleiders moeten over ons praten als duurzaam bedrijf. En wij moeten laten zien dat we onze verantwoordelijkheid nemen.”

Joosten is ervan overtuigd dat verduurzaming sneller gaat als ceo’s dit hoog op de agenda zetten. “Ik kan als bestuursvoorzitter mensen meenemen. Juist CEO’s moeten de handschoen oppakken.”

Brexit

Joosten mag dan druk zijn met de verduurzaming van FrieslandCampina, maar ook de inkomsten moeten binnen blijven komen. Loopt het bedrijf bijvoorbeeld nog schade op door de Brexit? “We hebben maar een kleine business in het Verenigd Koninkrijk. Je hebt natuurlijk wel te maken met de wisselkoersen van pond naar euro. Maar het gaat nu vooral over de algemene onzekerheid die heerst door de Brexit. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met de melkprijzen?”

Wat is circulaire economie?

Een circulaire economie is gericht op het optimaal inzetten en hergebruiken van grondstoffen in de verschillende schakels van de productieketen: van de winning van grondstoffen tot de consumptie hiervan. Anders dan in een lineaire economie worden grondstoffen in een circulaire economie optimaal gebruikt. Dat wil zeggen ze worden steeds gebruikt in een toepassing met de hoogste waarde voor de economie en de minste schade voor het milieu.

In tegenstelling tot een lineaire economie staat in de circulaire economiehergebruik van producten en grondstoffen centraal . Afval en schadelijke emissies worden zoveel mogelijk voorkomen: het sluiten van de kringlopen.

Bron: NZO