In maart heeft de Consumentbond de resultaten gepubliceerd van een onderzoek naar de kwaliteit van 25 stoommaaltijden ¬ – zowel koelvers als diepvries – afkomstig van diverse supermarkten. Geen daarvan bleek te voldoen aan de richtlijnen van het Voedingscentrum. Volgens die richtlijnen bevat het hoofdgerecht van een warme maaltijd bij voorkeur: minimaal 150 g groente, een hoeveelheid energie tussen de 450 en 750 kcal, minimaal 1,7 g vezels per 100 kcal en maximaal 16 energie% verzadigd vet (zie kader). De Consumentenbond constateerde een tekort aan groente (14 x), voedingsvezel (11 x) en energie (16 x) en een overschot aan zout (20 x) en verzadigd vet (9 x).

Analyse en etiket
De bevindingen van de Consumentenbond komen overeen met de resultaten van een onderzoek onder 168 kant-en-klaarmaaltijden van de VWA uit 2006. De werkwijze was wel verschillend: de Consumentenbond heeft de maaltijden geanalyseerd, terwijl de VWA de voedingswaarde-informatie op de etiketten heeft beoordeeld. Van de 95 maaltijden met voldoende informatie voldeden er twee aan de richtlijnen van het Voedingscentrum. Bij pizza’s, een categorie die de Consumentenbond niet heeft getest, zijn constateerde de VWA een teveel aan energie.

Stimulans
Het onderzoek van de Consumentenbond had tot doel om simpelweg te kijken of de kant-en-klaarmaaltijden voldeden aan de richtlijnen voor een warme maaltijd van het Voedingscentrum. ”Mensen eten steeds meer kant-en-klaar en denken dat ze een volwaardige maaltijd consumeren”, zegt Ewald van Kouwen, woordvoerder bij de Consumentenbond, “in de praktijk blijkt dat niet altijd het geval.”
De testresultaten van de Consumentenbond resulteerden in een beweging van de markt. “Dat is wat we graag willen bereiken”, aldus Van Kouwen. “Verschillende producenten hebben contact opgenomen. Zij zien hopelijk in de testresultaten een stimulans om de samenstelling van hun maaltijden nog verder te verbeteren. Consumenten die gezond willen eten, weten nu dat ze bij kant-en-klaarmaaltijden bijvoorbeeld een salade moeten eten of dat ze de volgende dag de hoeveelheid groente en vezels moeten compenseren.”

Verschil
Een van de grote spelers op de markt voor kant-en-klaarmaaltijden is Albert Heijn. Het aanbod van deze retailer varieert van stoommaaltijden en wokschotels met het Gezonde Keuze Klavertje tot stamppotten met circa 25 % groente. Opvallend is het verschil in etikettering. De stoommaaltijden en wokschotels zijn voorzien van etiketten met het exacte gehalte aan groente (150 g bij de stoommaaltijden, 300 g voor een tweepersoons wokschotel). Bij de stamppotten moet de consument dat zelf uitrekenen aan de hand van het percentage groente en het totaalgewicht. De stoommaaltijden zijn bovendien voorzien van het advies om er een salade bij te eten. “Wij willen de consument een ruime keuze bieden, ook in kant-en-klaar”, motiveert Jan Christiaan Hellendoorn, In- en Externe Betrekkingen van Albert Heijn, de verschillen. “Voor de producten met het Gezonde Keuze Klavertje hanteren we een richtlijn van minimaal 150 g groente per portie, of 115 g met de aanbeveling om er salade bij te eten. Op de producten met het Gezonde Keuze Klavertje vermelden we ook expliciet de hoeveelheid groente, voor andere producten is dat niet ons beleid. Vanzelfsprekend staat op de ingrediëntendeclaratie wel het percentage groente, dat is ook wettelijk verplicht.

Variatie
Het Voedingscentrum signaleert een verbetering in de kwaliteit van kant-en-klare maaltijden. “We zien gelukkig steeds meer groente, maar nog niet in alle maaltijden”, zegt Patricia Schutte, woordvoerder bij het Voedingscentrum. “Fabrikanten kunnen nog een slag maken, ook in het verlagen van de hoeveelheden zout en verzadigd vet. Het gehalte aan vezels is een ander verbeterpunt. Maaltijden met witte rijst of witte pasta hebben, vooral in combinatie met weinig groente, een laag gehalte aan vezels. Ze zijn daardoor minder gezond en geven daardoor een laag verzadigingsgevoel.”
Een gezonde keuze maken is zeker mogelijk met kant-en-klaar, aldus de voedingskundige. “Bijvoorbeeld met een stoommaaltijd en een kant-en-klare salade erbij. Belangrijk blijft de variatie, net als bij gewoon koken.”

Rekenen
Behalve de samenstelling van de maaltijden ziet het Voedingscentrum de informatie aan de consument als punt van aandacht. Ook de Consumentenbond is deze mening toegedaan, al had de etikettering geen doorslaggevende rol bij dit onderzoek. De VWA constateerde dat het in 73 van de 168 gevallen niet mogelijk was om aan de hand van het etiket de maaltijden te beoordelen op de criteria van het Voedingscentrum. “Etiketten blijven vaak zoekplaatjes”, aldus Schutte en Van Kouwen. “De gehalten aan verzadigd vet en groente zijn vaak niet vermeld, of alleen zodanig dat de consument nog moet gaan rekenen. Ook vind je zelden de vermelding dat de maaltijd pas compleet is met een toevoeging, zoals een salade.”

Gezond?
Is kant-en-klaar nu gezond of niet? Met een scherp oog voor de ingrediëntendeclaraties kan de kundige consument snel en gezond eten. Maaltijdproducenten kunnen de gezonde keus wel gemakkelijker maken. Door een betere samenstelling en klantvriendelijker informatie op het etiket.