Voor een vegan- of plant-based product worden geen dierlijke ingrediënten gebruikt. De producenten hiervan geven echter geen garantie dat het product compleet vrij is van dierlijke allergenen, zoals melk, ei, vis, schaal- of weekdieren. Dit in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt. Er bestaan dus allergenenrisico’s.

Allergische consumenten

Sommige allergische consumenten kopen namelijk bewust vegan of vegetarische producten in de veronderstelling dat deze voor 100 procent uit plantaardige ingrediënten bestaan en daarmee dus veilig zijn. Deze producten kunnen echter door kruisbesmetting dierlijke allergenen bevatten. Ze vormen daarmee juist een risico voor mensen met een dergelijke allergie. Een recente studie uitgevoerd door de Duitse Allergie en Astma Vereniging (DAAB) laat zien dat 23 procent van de vegan-producten significante hoeveelheden melk bevat. Bij de meeste van deze producten stond wel een waarschuwing voor melk op het etiket.

Helaas bestaat er geen wettelijke definitie voor ‘vegan’ of ‘plant-based’ in Europa. Daarmee is ook niet geregeld of deze producten sporen van dierlijke allergenen mogen bevatten. Mogelijke aanwezigheid van sporen van deze ingrediënten is niet alleen een risico bij een allergie maar kan ook stuiten op morele bezwaren.

Logo’s en keurmerken

Ondanks kritische kanttekeningen van allergische consumentengroeperingen en sommige vegans is kruisbesmetting met dierlijke allergenen geen belemmering bij het toekennen van logo’s op vegan- en vegetarische producten. In een Position Paper uit 2019 stelt de Europese Vegetariërs Bond (EVU) dat het uitgangspunt is dat kruisbesmetting met dierlijke allergenen voorkomen wordt.

Maar kruisbesmetting draagt niet bij aan toenemend gebruik van dieren en vormt daarom geen ethisch bezwaar, aldus de EVU. Voor het V-label van de EVU is kruisbesmetting met dierlijke allergenen dan ook toegestaan. Wel wordt een maximale grens gehanteerd voor alle dierlijke contaminanten tezamen van 0,1 procent (=1000 ppm).

[intermezzo:1]

Definitie vegan

Ook volgens de criteria van het Vegan Keurmerk van de Vegan Society is kruisbesmetting met allergenen toegestaan bij gebruik van haar logo. In Engeland heeft Food&Drink Federation (FDF) het document “FDF Guidance of ‘Allergen’-Free & Vegan Claims” gepubliceerd. Hierin wordt het verschil tussen beide claims toegelicht. Allergische consumenten moeten productkeuzes niet baseren op een vegan-logo. Het is voor fabrikanten van belang geen uitingen op het etiket te zetten, zoals melkvrij-symbolen, als dit niet geborgd is.

Zowel EVU als FDF roepen op tot een duidelijke en wettelijk vastgestelde definitie van vegan-producten. Deze ontbreekt nu nog. Wel is duidelijk dat er geen sprake mag zijn van misleiding. EVU stelt dat mensen met een allergie momenteel goed geïnformeerd worden bij kruisbesmetting bij vegan-producten. EVU geeft zelfs aan dat de huidige allergenenwetgeving rondom het etiketteren van kruisbesmetting afdoende is. Dit is opmerkelijk aangezien dit niet wettelijk geregeld is.

Certificering

Vanwege de groeiende populariteit van vegan-producten heeft BRCGS een nieuwe certificatiestandaard ontwikkeld: Plant-Based Global standard issue 1. Bedrijven kunnen zich laten certificeren conform deze standaard. Hiervoor wordt een audit uitgevoerd bij het bedrijf. Op de producten mag vervolgens het Plant-Based Global Standard Trademark geplaatst worden. Deze standaard wijkt af van de andere vegan-logo’s waarbij het productieproces niet beoordeeld wordt.

Bij het beoordelen van het proces wordt ook aandacht besteed aan de manier waarop kruisbesmetting met dierlijke ingrediënten – en dus allergenen – voorkomen wordt.

Nieuwe allergenen en kruisallergie

Voor plantaardige producten worden vaak eiwitbronnen uit de peulvruchtenfamilie gebruikt, zoals (kikker)erwten, linzen of tuinbonen. Ernstige reacties op tuinboon zijn al langer bekend. Dit ziektebeeld – favisme – is geen allergie maar een stofwisselingsstoornis met levensbedreigende complicaties.

Maar ook worden steeds vaker allergische reacties op peulvruchten gemeld. De Franse overheid heeft in 2015 erwten en linzen op de lijst van opkomende allergenen geplaatst. Recent hebben ook patiëntenorganisaties in het Verenigd Koninkrijk gewaarschuwd voor de risico’s van erwten als nieuw belangrijk allergeen. Hoewel erwt veelal wordt aangeprezen als ‘clean-label’-ingrediënt, zijn ook hier aandachtspunten met betrekking tot allergenen.

Botanische herkomst

Verschillende leveranciers van erwtingrediënten geven het advies aan verwerkers van hun producten om altijd duidelijk de botanische herkomst van het eiwit of zetmeel te vermelden in de lijst met ingrediënten. Dus ‘erwteiwit’ in plaats van de algemene benaming ‘plantaardig eiwit’. Zo kan de allergische consument zelf een afgewogen beslissing nemen en kiezen om een product wel of niet te eten.

Daarnaast raden sommige leveranciers aan om een aanvullende allergiewaarschuwing te hanteren met betrekking tot erwt of zelfs pinda. Erwten kunnen namelijk een kruisreactie geven met andere peulvruchten, waar ook pinda’s onder vallen. Voor consumenten met een pinda-allergie kan consumptie van erwt daarom een risico zijn.

[intermezzo:2]

Productontwikkeling

Bij de productontwikkeling is aandacht nodig voor de keuze en etikettering van plantaardige eiwitten. Clean-label betekent niet altijd zonder allergenenrisico’s. Daarnaast zijn juist bij vegan- en plant-based producten het voorkomen van kruisbesmetting met dierlijke en allergene ingrediënten belangrijk. Zowel vanuit het oogpunt van de bewuste consument die specifiek kiest voor een product zonder dierlijke ingrediënten. Maar ook voor de allergische consument die ook geen allergene ingrediënten zoals melk, ei, vis, schaal- of weekdieren in 100 procent plantaardige producten verwacht.

Kruisbesmetting

Maar wettelijke eisen voor etikettering van kruisbesmetting met allergenen zijn er niet. Een wettelijke definitie voor uitingen als ‘vegan’ of ‘vegetarisch’ ontbreekt. Voor veel consumenten speelt bij de productkeuze een logo daarom een belangrijke rol. Helaas wordt bij toekenning van veelgebruikte logo’s niet gecontroleerd op kruisbesmetting met dierlijke allergenen. De fabrikant geeft zelf invulling aan de (mate van) preventieve maatregelen en keuzes om wel of niet te waarschuwen bij kruisbesmetting.

BRCGS Plant-Based is het eerste logo waarbij het productieproces fysiek gecontroleerd wordt en waarbij de fabrikant moet laten zien dat kruisbesmetting voorkomen wordt. Maar geen van de logo’s stelt eisen aan een allergenenrisicobeoordeling met bijbehorende etikettering.

Food Law Update 29 september

Er zijn momenteel vele veranderingen op gebied van allergenen (management). Zowel wettelijke als bovenwettelijke eisen zijn in ontwikkeling. Tijdens deze sessie zullen de laatste stand van zaken rondom Codex-eisen, de NVWA-interpretatie, de SimplyOK versie 3.0 en afnemerseisen worden toegelicht. Marjan van Ravenhorst van Allergenen Consultancy geeft inzicht in de veranderingen tijdens de Food Law Update op 29 september.

Daarnaast ook een sessie over vegetarische en vegan claims. Wat houden de claims vega en vegan precies in volgens de levensmiddelenwetgeving? Welke additieven en ingrediënten zijn toegestaan bij het produceren van een vegan product? Sarah Arayess van Say Legal geeft samen met een spreker uit de voedingsmiddelenindustrie duidelijkheid.

Programma

Direct aanmelden

FLU II banner