1 Green Spot Technologies: groente- en fruitreststromen
De Franse startup Green Spot Technologies toonde op de FiE drie ingrediënten die rijk zijn aan vezels en eiwitten. Het zijn poeders bestaande uit gefermenteerde reststromen van de productie van tomatensaus, appelsap en bier. “We willen met fermentatie de positieve aspecten van de desbetreffende reststroom naar voren halen.”
“Wat ons onderscheidt, is fermentatie en de mogelijkheid om verschillende reststromen te verwerken onderscheidt,” vertelt Manon Ledoux van Green Spot Technologies tijdens de FiE.
2 Change Ingredients: reststroom harde tarwe
Het Italiaanse bedrijf Change Ingredients toonde op de FiE drie ingrediënten – eiwit, zetmeel en een olie – gemaakt van een reststroom van durumtarwe. “DuoGerm is ook erg geschikt voor plantaardige varianten op melk en yoghurt.”
Durum tarwe wordt vooral gebruikt voor pasta. Bij zachte tarwe kan je de kiem mechanisch van de rest van de korrel scheiden. Bij durumtarwe is dat niet mogelijk, omdat het hard is. Als deze korrel wordt ontzemeld, wordt de kiem platgedrukt. De kiem wordt geheel platgedrukt. Het bevat veel onverzadigde olie.
“Tijdens het platdrukken komt deze in aanraking met de lucht en oxideert. Hiermee wordt deze reststroom zuur en is het alleen geschikt voor veevoer.” Aan het woord is Graziano Stasi, strategy & business development manager bij het bedrijf. Change Ingredients is onderdeel van de Casillo Groep, een bedrijf groot in het verwerken van durum tarwe.
3 Greencovery: agrifoodreststromen
Greencovery heeft een gloednieuwe technologie ontwikkeld om op een effectieve manier waardevolle ingrediënten uit reststromen te halen. Om de ingrediënten sneller en in grotere volumes op de markt te brengen, heeft de startup uit Wageningen van Brightlands Venture Partners een investering van een half miljoen euro ontvangen.
“Ons doel is om upcycling de norm te maken. Zo willen we bedrijven helpen om stappen te zetten richting een circulaire voedselproductie”, vertelt oprichter en directeur Carlos Cabrera.
“Wij helpen onze klanten met het terugwinnen van waarde uit de voedselzijstromen die zijn ontstaan tijdens hun productieproces. We concentreren ons daarbij op het herwinnen van organische zuren, aminozuren, vezels en proteïne en maken daar smaakstoffen, geurstoffen en functionele en nutritionele voedselingrediënten van”, zegt oprichter Carlos Cabrera, die het bedrijf in 2018 startte.
4 MaGie Creations: bierbostel
Madeleine Gielens, oprichter van MaGie Creations wil een duurzame bestemming vinden voor bierbostel. De bouw van een demoplant staat op de planning en de eerste producten met het ingrediënt moeten volgend jaar al op de schappen liggen. “Op termijn willen we zulke fabrieken bij meer brouwerijen bouwen.”
“Overal in Nederland zijn kleine initiatieven van bakkers die naast een brouwer zitten. Die maken dan ontzettend lekker bierbostelbrood. Maar het nadeel daarvan is dat dit traject kleinschalig blijft. Een bakker moet het leuk vinden en een connectie hebben met een brouwer. Daar haalt hij eens in de zoveel tijd een emmertje bostel op.”
Het lastige voor de bakker is dat bierbostel nooit hetzelfde is. Het vochtgehalte en de samenstelling varieert. “Dat ontmoedigt bakkers om het grootschalig te gebruiken.” En dat kan best want volgens Gielens produceert Nederland op jaarbasis 560 kiloton bierbostel. “560 miljoen kilo!”
5 Batasta: zoete aardappelen
De Sloveense startup Batasta heeft een boerderij met zoete aardappelen. De grote en kromme exemplaren kon ze niet aan de supermarkt verkopen. Oprichter Martina Wanis van Batasta ontwikkelde samen met Italiaanse producenten binnen drie maanden een productieproces voor pasta van zoete aardappel. Aan VMT vertelt ze over het avontuur.
Wanis: “Zoete aardappelen groeien niet zoals aardappelen. Ze worden enorm groot of krom. Die exemplaren kan je niet aan de retail verkopen. Ze willen geen zoete aardappel van vijf kilogram.” De reststroom vond voor een deel een bestemming bij restaurants of als diervoeder.
“De restaurants vielen weg tijdens de coronajaren. Veel ging verloren. We hebben ongeveer 5 tot 6 hectare met ongeveer 40 tot 50 ton zoete aardappelen per hectare. Dat is een behoorlijke reststroom.”
6 Wholy Greens: groentereststromen
Verspilling tegengaan, sociale impact hebben en bijdragen aan een goede gezondheid. Wholy Greens doet dit met veggiepasta die voor 50 procent uit groente bestaat. De uitdaging was om voor voldoende structuur en een goede bite te zorgen. Na veel experimenten is dat gelukt. Oprichter Pieter van den Manden vertelt hoe.
Pasta met 50 procent groente is nieuw. “Pasta’s met linzen en andere peulvruchten zijn een trend. Er zijn fabrikanten die zeggen pasta met groente te produceren, maar daarbij gaat het om hele kleine hoeveelheden. Zoals bijvoorbeeld de toevoeging van 1 procent spinaziepoeder. Dat maakt de producten niet perse gezonder.”
Wholy Greens pakt dat anders aan en maakt haar pasta op basis van verse groente. Al was dat aanvankelijk best een lastige opgave.
7 Yespers: appel – van klokhuis tot steel
Stefan Baecke – oprichter van Yespers Food – noemt zijn ingrediëntenlijst zijn to-do-lijst. “Bij elk ingrediënt kijk ik waar in de keten verspilling optreedt.” Met een voucher van de Stichting tegen Voedselverspilling ontwikkelde hij een nieuw proces voor het ingrediënt appelsap. “We willen alles van de appel een nuttige bestemming geven: van klokhuis tot steeltje.”
Baecke en zijn collega’s kijken naar de ingrediëntenlijst als een to-do-list. “Elke keer pakken we één ingrediënt. We kijken hoe de productie daarvan is georganiseerd. Waar in de keten vindt verspilling plaats en hoe zou dat anders – beter en korter – kunnen?”
Hij denkt niet zo zeer in het hergebruik van reststromen als wel in het voorkomen daarvan. “We willen een systeemverandering bereiken. Je moet niet blijven stofzuigen, maar voorkomen dat er vuil ontstaat. We willen de keten veranderen van lineaire output naar inclusieve verwaarding. Daar zijn we voortdurend mee bezig.”
8 Novidon/Duynie Group: aardappelzetmeel
Tijdens het snijden van frites en chips blijft er snijzetmeel achter. Novidon, onderdeel van Duynie Group, heeft een manier gevonden om het zetmeel terug te winnen, dat onder andere gebruikt kan worden voor de coating van frites.
“We brengen de reststroom weer terug naar de fritesfabriek. Dat is natuurlijk circulariteit ten top”, zegt Derk van Manen, manager Quality, Nutrition and Research van Duynie Group. Hij spreekt over een lastig traject, waarbij vooral de borging van de wetgeving zeer tijdrovend was.
“We zijn in 2017 samen met Wageningen Universiteit een onderzoek gestart naar de borging van de zijstromen en co-producten. Hoe toon je aan dat deze veilig genoeg zijn voor menselijke consumptie? Daarbij heb je te maken met wettelijke kaders, technische eisen en productie-eisen.” De technische en de productie-eisen zijn allereerst heel belangrijk. “De productie-unit moest worden omgebouwd en worden aangepast aan de geldende HACCP-eisen.”
9 Daffee: dadelpitten
Startup Daffee maakt een drankje dat lijkt op koffie, gemaakt van geredde dadelpitten. Het drankje is volgens de startup een duurzaam en cafeïnevrij alternatief voor koffie en thee. VMT sprak met mede-eigenaar Tamim Kbarh. “Wij willen de marktleider worden van koffiealternatieven.”
Volgens Kbarh worden er veel dadelpitten weggegooid. “Er bestaan veel producten op basis van dadels zoals repen, siroop en suiker. De pitten van deze dadels worden weggegooid. Wij halen onze zaden van een producent van dadelrepen en -siroop. Zij gooien de pitten normaal gesproken weg, maar om een positieve impact te maken heeft het bedrijf besloten de dadelpitten aan ons te leveren zodat wij er Daffee van kunnen maken.”
10 PeelPioneers: sinaasappelschillen
VMT nam een kijkje in de fabriek van PeelPioneers en sprak met medeoprichter Bas van Wieringen en zakenpartner Noud van Stekelenburg van FI&S.
Hoewel er in Noord-West Europa genoeg sinaasappelschillen zijn om functionele voedingsingrediënten van te maken, vernietigen we deze volgens Van Wieringen. “En dat doen we met tegenzin. Het is een stoorstroom, terwijl we er iets mee kunnen.”
Zo ontstond PeelPioneers in 2017. “Wij redden sinaasappelschillen van de vernietiging en brengen ze terug de voedselketen in voor een tweede rondje. De sinaasappelschil is een grondstof, geen reststroom”, stelt Van Wieringen.
11. Food Fellows: tomaten en paprika
De missie van Food Fellows is om verspilling in de tomaten- en paprikaketen tegen te gaan door deze in house te verwerken tot blends, sauzen en soepen. Commercieel directeur Michel Wouda merkt dat de industrie daar steeds meer belangstelling voor heeft. De recente samenwerking met Bolletje is daarvan een goed voorbeeld.
Initiatief van telers
Food Fellows is een initiatief van Harvest House, een internationale coöperatie van telers, gespecialiseerd in vruchtgroenten, zoals tomaten, paprika’s en komkommers. De startup is zes jaar geleden gestart als aparte BV binnen de coöperatie. Het idee is afkomstig van de telers zelf. Ze wilden graag iets aan de verspilling van hun producten doen.
Grote volumes
Tijdens het verpakken van de tomaten, valt ongeveer 2,5 procent van het volume uit. “Dat valt in percentages wel mee, maar het gaat wel om zeer grote volumes. We telen namelijk ongeveer 250 miljoen kilo tomaten per jaar. De verspilling van paprika ligt iets hoger, ongeveer 4 procent, maar daarbij zijn de volumes wat lager.”
12. GRO: koffiedik en oesterzwamvoetjes
Met de reststroom koffiedik oesterzwammen kweken om met de reststroom van oesterzwamvoetjes onder andere vleesvervangers te maken? Het bedrijf GRO en oesterzwamkwekerij Verbruggen doen dat samen. VMT nam een kijkje op de kwekerij en sprak met de twee businesspartners. “De vraag naar oesterzwamvoetjes is enorm toegenomen.”
Circulair werken
“We willen vooral lekkere producten van oesterzwammen maken, maar zagen ook veel potentie in circulair gebruik van koffiedik,” zegt Wouter Muis. Hij is commercieel directeur bij GRO. Dit bedrijf probeert zo veel mogelijk circulair te werken. Het haalt koffiedik op bij horecagelegenheden (via groothandels zoals Sligro en Bidfood).
Bitterballen en carpaccio
Hun partner Verbruggen Oesterzwammen maakt daar substraat van, de basis voor de oesterzwam om op te groeien. GRO gebruikt de oesterzwam en de reststroom van de voetjes om daar plantaardige producten zoals bitterballen, burgers en carpaccio van te maken. Deze worden onder andere verkocht op de plekken waar het koffiedik vandaan komt.
13. Tweede Jeugd: restbrood
Startup De Tweede Jeugd geeft overgebleven brood een tweede leven. De startup gebruikt restbroden van bakkers en maakt er onder andere diepvriestosti’s van. Hiermee wil de startup een goed voorbeeld geven en voedselverspilling tegengaan. VMT sprak met oprichter Benjamin Namane. “Wij richten ons op het redden van brood omdat dit elke dag overblijft.”
Gestart als chef
Benjamin Namane startte zijn carrière als chef. Tijdens zijn werkzaamheden in restaurants probeerde hij alle delen van de binnengekomen producten te gebruiken. “We hadden een geslaagde restaurantavond met producten die minder gewaardeerd worden, zoals peterseliestengels, geitenbokjes, bruine bananen, overgebleven groente en fruit, visgraten en dag-oud brood. Na deze geslaagde avond ontstond bij mij het idee voor De Tweede Jeugd”, vertelt Namane.
14. Johny Cashew: gebroken cashewnoten
Als je een handje cashewnoten eet, is de kans groot dat ze een hele reis van het Afrikaanse content via Zuidoost-Azië naar jouw borrelplankje hebben afgelegd. Startup Johnny Cashew verkort deze reis en maakt tegelijkertijd de keten transparanter en eerlijker. Mede-oprichter Hayo de Feijter vertelt over gebroken noten, samenwerken met de retail en de parallellen met Tony’s Chocolonely.
Pellen in land van origine
Behalve dat Johnny Cashew het pellen van cashewnoten in het land van origine laat doen, koopt het bedrijf ook de hele productie op. Dit betreft met name de noten die breken tijdens het pellen. De Feijter: “Op de een of andere manier hebben we afgesproken dat gebroken noten geen noten zijn. Het maakt wel dertig procent van de productie uit. Als je daarvoor geen afzet hebt, dan heb je geen bestaansrecht.” De grootste markt voor gebroken noten is Azië, legt De Feijter uit.
Gebroken noten
De eerste stap voor Johnny Cashew is om zoveel mogelijk in een zakje te doen. “Grote, kleine, hele of grote gebroken noten. Het is allemaal prima om op te eten.” Dit vormt 93 procent van de oogst. Er blijft een stroom over die echt te klein is om in een zakje te doen. “Dat is gewoon niet prettig om te eten. Bovendien kunnen we de kleine fractie moeilijk verwerken tijdens het roosteren.” De Feijter en zijn collega’s onderzoeken wat ze met dit deel kunnen.
14. Rainbow Kleinpak: paprika’s
Paprika’s van Rainbow Kleinpak die niet voldoen aan de eisen van de retail, kregen geen hoogwaardige bestemming. Edwin Kester, voormalig directeur van Rainbow Kleinpak onderzocht met een voucher van de stichting Samen tegen Voedselverspilling samen met partners uit wat mogelijk was met de paprika.
Miljoenen kilo’s
Het betreft paprika’s met een plekje hier of daar of een gebroken steel. Het gaat om miljoenen kilo’s per jaar. Kester: “Veel van onze reststromen gaan naar snijderijen. Een deel wordt verwerkt tot veevoer of gecomposteerd. Terwijl we ze meer hoogwaardig kunnen verwerken tot sappen, kruidenmixen of inhoudsstoffen voor bijvoorbeeld voedingssupplementen.”
16. Globemilk: melk
Melkproducent Globemilk wilde minder melk verspillen tijdens het productieproces. Om uit te zoeken waar en vooral wanneer er melk verloren ging, investeerde het bedrijf in een slimme sensor. Een voucher van de Stichting tegen Voedselverspilling hielp hen daarbij.
Verspillen is zonde
Voor de productie van al deze producten verwerkt Globemilk jaarlijks 75 miljoen liter rauwe melk. Per jaar stroomt 250.000 liter melk naar de afvalwaterzuivering.
Van Boxtel: “We verspillen relatief een klein percentage, maar voor ons is dat veel te veel. Om het tegen te gaan moeten we tijd en geld investeren, maar het levert ook wat op. Verspillen is ook echt zonde. We verwerken bijvoorbeeld ook biologische melk. Boeren stoppen veel energie in de bedrijfsvoering om de melk te produceren. Als we het niet als biologisch kunnen verkopen, dan is het zonde van de energie die erin gestoken is.”
