Dit meldt de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) in het rapport: Opkomende Voedselveiligheidsrisico’s.

Voedselveiligheidsincidenten als Salmonella in gerookte zalm, paardenvleesfraude en fipronileieren waren voor de Raad aanleiding om het Nederlands voedselveiligheidssysteem te gaan onderzoeken.

In dit artikel:

Pathogenen op groente

In het rapport staat dat partijen het signaal dat de risico’s van pathogenen op groenten en fruit mogelijk groter zijn dan gedacht, niet goed oppakken en beoordelen. In de Verenigde Staten erkennen partijen dat groenten en fruit de belangrijkste oorzaken zijn van voedselinfecties. Nederland, daarentegen, schat dat risico heel laag in.

De Raad vindt het opmerkelijk dat er “geen onderzoek is gedaan naar dit verschil en dat niet bekend is wie het dichtste bij de waarheid zit. Terwijl het belangrijk is om de risico’s goed te kennen, juist omdat groenten en fruit zo belangrijk zijn voor een gezond dieet.”

Kogelvis

Uit het onderzoek blijkt dat de voedselsector zich vooral richt op bekende risico’s die zich in het verleden hebben voorgedaan.

Door veranderende omstandigheden kunnen voedselveiligheidsrisico’s zich echter in een andere hoedanigheid voordoen of in ernst toenemen. De Raad komt met het voorbeeld van Japanse kogelvis. Hetzelfde gif dat in deze vis voorkomt, is onlangs ook in Nederlandse schelpdieren aangetroffen.

Het verbeteren van het inzicht in opkomende risico’s moet leiden tot een robuuster voedselveiligheidssysteem, waarin bedrijven en overheden minder vaak verrast worden en consumenten minder gezondheidsschade oplopen.

Bedrijfsleven

Het OVV-rapport roept om een betere samenwerking tussen overheid en voedselbedrijven: “Om opkomende risico’s scherper in beeld te krijgen is samenwerking tussen overheid en voedselbedrijven nodig.”

Het rapport meldt verder dat “bedrijven geen stimulans meer ervaren om meer te onderzoeken dan zij wettelijk verplicht zijn.” Redenen hiervoor zijn volgens de Raad dat transparantie over mogelijke voedselveiligheidsrisico’s zal leiden tot een onevenwichtig ingrijpen. Dit kan leiden tot reputatieschade, met alle nare gevolgen van dien.

“Dit is al jaren een hardnekkig probleem, waarvoor nog geen bevredigende oplossing is gevonden”, zo stelt het OVV-document.

De complexiteit van de huidige voedselketens maakt het moeilijk om risico’s te beheren. Ook de steeds grotere hoeveelheid kwetsbare consumenten (waaronder oudere en chronisch zieke mensen) en de consumententrend om rauw en onbewerkt voedsel te eten vergen extra inspanningen om de voedselveiligheid blijvend te kunnen garanderen.

Een belangrijke tekortkoming van het huidige voedselveiligheidssysteem is dat het heel vaak niet lukt om de bron van voedselinfecties te achterhalen.

“Het is vrijwel onbekend waardoor mensen ziek zijn geworden. Dit zorgt ervoor dat de besmetting niet bij de bron kan worden aangepakt. Bovendien ontbreekt daardoor belangrijke informatie om de werking van het voedselveiligheidssysteem te controleren”, zo staat in het rapport.

Aanbevelingen aan de NVWA, RIVM en VWS

De schrijvers komen met vier aanbevelingen. Het rapport raadt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) aan om er op toe te zien dat levensmiddelenbedrijven dreigingsrapportages en andere relevante informatie over opkomende voedselveiligheidsrisico’s gebruiken in hun risicoaanpak.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) moet ervoor zorgen dat er een verbetering komt in het toezicht en bronopsporing van ziektegevallen. Hierbij moet het instituutzoveel mogelijk de mogelijkheden van nieuwe diagnostische technologieën benutten en veel samenwerken met internationale instituten om best practices te ontwikkelen.

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) krijgt een tweetal adviezen. VWS moet ervoor zorgen dat opkomende voedselveiligheidsrisico’s en ontwikkelingen daaromtrent tijdig en op systematische wijze in beeld komen. Ook moet het ministerie de samenwerking binnen de Europese Unie intensiveren om voortvarender met opkomende risico’s om te gaan.

Reactie FNLI

Marian Geluk, directeur van de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI), schrijft op LinkedIn dat de organisatie eventuele aanbevelingen rond de borging van (niet bekende) risico’s serieus neemt.

Geluk wil het rapport ook gebruiken om de private voedselveiligheidsborging in Nederland naar een hoger niveau te tillen.