Voorspellen blijft lastig. Kijk maar naar Trump en de brexit. Er zijn wel een aantal trends en wetgevingsoperaties die hun schaduw vooruitwerpen. Volgend jaar gaat het om vier B’s: bezinning, bewustwording, bekendmaking en buitenlandse handel.

1. Bezinning

In de afgelopen jaren zijn een aantal belangrijke Europese verordeningen in werking getreden, onder meer op het gebied van labeling, novel foods en bijzondere voe – ding. Daarnaast is een fitnesscheck (Refit) gaande op sommige aspecten van EUvoedingswetgeving. Na deze ingrijpende handelingen lijkt de tijd nu aangekomen voor bezinning. De Europese Commissie heeft aangegeven haar inspanningen vooral te richten op verbetering of verduidelijking van bestaande wetgeving. Het jaar 2017 zal dan ook voornamelijk verduidelijking brengen. Enerzijds van de Commissie via guidance documents of Q&A’s. Anderzijds uit Luxemburg waar enkele interessante zaken bij het Europese Hof voorliggen. Daarbij kunnen vragen over de uitleg van wetgeving of wetgevingsonderdelen worden beantwoord.

De Commissie heeft in haar voorlopige Work Program 2017 aangegeven dat haar wetgevingsprioriteiten niet bij voedingsgerelateerde onderwerpen liggen, maar onder meer bij migratie en databescherming. Wel staat voor het derde kwartaal van 2017 op de planning dat een verordening over de beperking van (industriële) transvetten wordt voorbereid. Dit kan van invloed zijn voor de voedingsindustrie, zodat de ontwikkelingen hierover goed moeten worden gemonitord. Op nationaal vlak ligt ook geen revolu tionaire wetgeving in het verschiet. De wijzigingen die nu bekend zijn, zien voor namelijk toe op dierenwelzijn, zoals het verbod op het knippen van snavels en tenen van kalkoenen, de instelling van een nieuwe keuringsinstantie voor rood vlees en nadere regels voor ritueel slachten. Een andere aan voeding verwante wijziging is de verhoging van de afvalstoffenbelasting per 1 januari 2017. Ook wordt het interessant om te zien wie het nieuwe hoofd van de Nederlandse Voedselen Warenautoriteit zal worden en wat zijn of haar speerpunten zullen zijn.

Met nieuwe verkiezingen in 2017 zal de nodige verkiezingsretoriek ontstaan, onder andere voor voedingsgerelateerde onderwerpen. Denkbaar zijn pleidooien voor een suikertax zoals in het Verenigd Koninkrijk en Portugal, betere of meer controles door de NVWA of reductie van suiker, zout en vet in producten. Ook wordt de Drank- en horecawet wellicht herzien. Deze herziening van de verouderde wet zou moeten leiden tot een praktischer omgang met de verkoop en verstrekking van alcohol.

2. Bewustwording

Een van de trends die de afgelopen jaren is ingezet, is de bewustwording van de consument. Consumenten zijn zich bewuster van wat zij eten en handelen ook eerder als er iets niet lijkt te kloppen. In de vorm van col lectieve belangenorganisaties zoals de Consumentenbond, Foodwatch en dierenwelzijnsorganisaties worden producenten aangesproken op hun al dan niet vermeende misleiding of onrechtmatigheid. Recente campagnes op social media zijn hier een voorbeeld van.

In 2017 is de verwachting dat dit verder zal ‘escaleren’ naar civielrechtelijke procedures. Dit jaar zagen we al enkele dreigingen met rechtszaken tegen supermarkten en producenten voor het niet nakomen van beloftes of verkeerd informeren of misleiden van consumenten. Door zogenaamde collec tieve acties kunnen dergelijke organisaties een rechtszaak starten waar individuele consumenten individueel geen zin in hebben of geld voor hebben. In 2017 is de verwachting dat er meer van dergelijke acties komen via de rechter of via social media. Ook hierbij geldt dat de aangesproken partij in een vroeg stadium al een juiste strategie of aanpak op dit gebied moet hebben klaarliggen, zeker nu onlangs een wetsvoorstel is ingediend dat het beter mogelijk maakt om onder andere voedingsproducenten collectief aan te spreken.

3. Bekendmaking

Op een bepaald punt wordt in 2017 opmerkelijke wetgeving ingevoerd. Vandaar een aparte B voor de bekendmaking van de inspectieresultaten. In de gezondheidswet wordt een wijziging aangebracht. ‘In het belang van de volksgezondheid’ stelt die wijziging de NVWA verplicht om bepaalde gegevens actief bekend te maken. Allerlei inspectie-informatie van bedrijven wordt dan door de NVWA binnen een aantal weken op een publiek toegankelijke website bekendgemaakt. De mogelijkheden voor het geïnspecteerde bedrijf om dit tegen te gaan, bijvoorbeeld omdat het om gevoelige informatie gaat, zijn zeer beperkt.

Het is op dit moment nog niet bekend welke gegevens bekend worden gemaakt, maar het lijkt erop dat de regering uitgaat van het standpunt ‘hoe meer openheid, hoe beter’. Hoe de openbaarmaking wordt vormgegeven, zoals bijvoorbeeld bij de inspectieresultaten voor lunchrooms, is nog niet bekend. Het wordt voor de voedingsindustrie van belang om te monitoren welke gegevens op straat komen te liggen. Het gevaar is ook dat een vertekend beeld wordt gegeven, zoals bij het lunchroomproject. Verder is een dergelijk IT-project niet iets dat vaak door de overheid met succes wordt uitgevoerd. Daarnaast is het maar de vraag hoe vaak een consument echt de inspectieresultaten van een producent wil zien. Een hoop onduidelijkheid dus, waardoor producenten deze ontwikkeling goed in de gaten moeten houden.

4. Buitenlandse handel

Op geopolitiek vlak zal 2017 ook invloed hebben op de voedingsindustrie. Ten eerste is de Comprehensive Economic and Trade Agreement of CETA tussen EU en Canada getekend. CETA moet nog wor – den goedgekeurd door het Europees Parlement. Naar verwachting gebeurt dit in 2017, waarna een groot deel van de handelsbelemmeringen, 95 procent, komt te vervallen, zoals douanetarieven op agriexport naar Canada. Dat maakt de export aantrekkelijker.

Daarnaast zal de soap rond de brexit duidelijker vormen krijgen in 2017. De artikel 50-melding, waarmee een officieel begin aan de brexit-onderhandelingen wordt gegeven, vindt hoogstwaarschijnlijk volgend jaar plaats. Ook wordt het interessant hoe dan president Trump zal omgaan met de TTIP-onderhandelingen met de EU. Volgend jaar moet hierover meer duidelijkheid worden verkregen.

2017

Grote veranderingen in het landschap van voedingswetgeving zijn dus niet te verwachten. Wel spelen een aantal ontwikkelingen, de vier B’s, die voedingsproducenten dwingen goed op te letten. Een gewijzigde uitleg door de Commissie of het Europese Hof, geopolitieke ontwikkelingen, verkiezingsretoriek over suikertax of de kans dat gevoelige gegevens op straat komen zijn ontwikkelingen die volgend jaar kunnen plaatsvinden. Voedingsproducenten moeten daar goed op letten en zo vroeg mogelijk daarop anticiperen. Als goed voornemen: blijf waakzaam op de juridische ontwikkelingen in 2017.