Marktpartijen hebben nog ruim anderhalf jaar de tijd om zich voor te bereiden. Maar om dat te kunnen doen, is meer duidelijkheid nodig over de nadere invulling en uitleg van de verordening.

Het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie hebben op 25 novem – ber vorig jaar een nieuwe verordening aange nomen die toeziet op novel foods (de NF-Vo), de Verordening (EU) 2015/ 2283 voor nieuwe voedingsmiddelen. De NF-Vo vervangt de novel foods-verordening uit 1997, die na bijna twintig jaar aan vernieuwing toe was. Hoewel de NF-Vo pas op 1 januari 2018 volledig in werking treedt, is het belangrijk nu alvast in te schatten wat de gevolgen zijn voor nieuwe toelatingen, zodat nieuwe aanvragen tijdig kunnen worden voorbereid.

Wijzigingen

De NF-Vo ziet kort gezegd toe op een snellere en centrale beoordeling van nieuwe voedingsmiddelen op de markt in de Europese Unie. Novel foods zijn voedingsmiddelen die vóór 25 mei 1997 – op die datum trad de huidige verordening in werking – ‘niet in significante mate voor menselijke voeding werden gebruikt’. Ze mogen niet in de EU in de handel worden gebracht zonder toelating van de Europese Commissie (EC).

De toelating van een nieuw voedingsmiddel kan onder de NF-Vo op twee manieren: via een uitgebreide toestem mingsprocedure of via een verkorte of semi-uit gebreide notificatieprocedure. Nieuw is hierbij dat de procedure centraal loopt, dus niet meer bij een zelf te kiezen nationale autoriteit.

De uitgebreide procedure omvat een advies van de European Food Safety Authority (EFSA), eventuele input van lidstaten, een advies van de Standing Committee on Plants, Animals, Food and Feed (SCPAFF) en uiteraard ontwerp- en definitieve besluitvorming door de EC. Het nieuwe stel sel beoogt de huidige doorlooptijd van gemiddeld drieënhalf jaar te halveren tot achttien maanden onder de nieuwe regelgeving. Als eenmaal tot toelating is besloten, neemt de EC het nieuwe voedingsmiddel op in een nog vast te stellen en openbare Unielijst. De verkorte notificatieprocedure geldt voor traditionele novel foods, afkomstig van de primaire productie die in een derde (niet- EU) land al vanaf voor 1997 een ‘veilig gebruik’ kent. De betrokken partij moet in de aanvraag aantonen dat van veilig gebruik sprake is. De procedure is ver – kort en bestaat uit een notificatie aan de EC, met een bezwaarmogelijkheid voor lidstaten. Als dat niet of niet tijdig gebeurt, is de toelating een feit. Als er wel bezwaren omtrent voedselveiligheid worden ingediend, volgt een semi-uitgebreide procedure met ad viezen van de EFSA en de SCPAFF. Deze procedure kent kortere termijnen dan de uitgebreide procedure van circa twaalf maanden. Gelet op de impact van een bezwaar van een lidstaat werkt de Euro pese Commissie nog aan een guidance document dat uitlegt wanneer een lidstaat bezwaar kan maken.

Definitiedoolhof

Naast de gewijzigde procedure bevat de NF-Vo een gewijzigde scope van het begrip ‘nieuw voedingsmiddel’. De definitie bevat straks tien categorieën waartoe een voedingsmiddel kan behoren. Nu zijn dat er vier. Zo vallen levensmiddelen met technisch vervaardigd nanomateriaal straks onder de gewijzigde definitie, maar ook insecten en levensmiddelen die tot nu toe alleen in voedingssupplementen werden gebruikt. Naast levensmiddelenadditieven, -enzymen, -aroma’s en -extractiemiddelen zijn nu ook genetisch gemodificeerde levensmiddelen uitgezonderd. De NF-Vo bevat een nieuwe, tijdelijke definitie voor technisch vervaardigde nanomaterialen, in plaats van de definitie uit verordening 1169/2011. De EC wordt opgedragen voor 2018 met een – interna tionaal en wetenschappelijk bruikbare – aangepaste definitie te komen. Hoe de nieuwe nano-definitie gaat luiden is nog niet bekend. De NF-Vo omvat dus nieuwe definities, maar verwijst ook veelvuldig naar definities uit andere verordeningen, zodat het reeds bestaande definitiedoolhof in de Europese levensmiddelenwetgeving weer wat wordt uitgebreid.

Allergenen

De eisen aan de aanvraag voor toelating van een nieuw voedingsmiddel moeten ook nog worden uitgewerkt, nu deze voorheen bij de verschillende nationale autoriteiten lag. De EFSA, die de wetenschappelijke beoordeling van de vraag uitvoert, gaat richtlijnen uitgeven over de samenstelling en onderbouwing van een aanvraag. Daaruit zal bijvoorbeeld moeten blijken hoe moet worden omgegaan met gegevens over de allergeniciteit. Deze richtlijnen zijn nog niet vastgesteld, maar EFSA heeft wel concepten ge publiceerd op haar website. Helaas heeft ze al aangegeven geen pre-indieningstoets op volledigheid te zullen doen, zoals sommige nationale autoriteiten nu wel doen. Het moet dus in één keer goed zijn.

De mogelijkheid voor de EC om voorwaarden aan een toelating te koppelen, is in de NFVo gehandhaafd. In de Unielijst wordt dan opgenomen of een nieuw levensmiddel bepaalde specificaties, gebruiksvoorwaarden of aanvullende speci fieke etiketteringsvoorschriften heeft. Het is dus niet uitgesloten dat in aanvulling op de verplichte standaard allergenendeclaratie, er een aanvullende vermelding van een allergeen moet komen op het etiket van een nieuw levensmiddel, zoals eerder gebeurde bij raapzaadeiwit. De NF-Vo is een goede ontwikkeling met beoogde kortere doorlooptijden en een centrale behandeling, wat tot rechtsgelijkheid zou moeten leiden. De verdere uitwerking en uitleg moeten echter wel een werkbare situatie creëren, want zoals altijd geldt: the devil is in the detail.