Het aantal meldingen van voedselveiligheidswaarschuwingen en terugroepacties daalde in Nederland in 2018 met 7% vergeleken met een jaar eerder. Opvallend genoeg nam wel het aantal meldingen van Nederlandse voedingsmiddelen toe van 148 in 2017 naar 166 in 2018 (+12%), blijkt uit het RASFF-jaarrapport 2018. Hoe komt dit?

Terugroepacties

De toename van het aantal terugroepacties en voedselveiligheidswaarschuwingen van Nederlandse producten is al een aantal jaar zichtbaar. Maar dat geldt ook voor de ons omringende landen volgens de NVWA. “We hebben geen aanwijzingen dat daadwerkelijk meer voedsel onveilig is”, zegt woordvoerder Frederique Hermie van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA).

Lees ook:

RASFF: voedselveiligheidswaarschuwingen in 2018 met 19% toegenomen

Noten, zaden en pluimveevlees

Volgens de NVWA zijn hiervoor meerdere oorzaken aan te wijzen voor de stijging van het aantal Nederlandse producten. De belangrijkste oorzaak is dat Nederland veel levensmiddelen exporteert of importeert. Dat wordt dan met name zichtbaar in de top 10 van notificaties per lidstaat.

“Nederland is daarin tweemaal terug te vinden met aflatoxinen bij noten en zaden en Salmonella op pluimveevlees. Beiden zijn voornamelijk het gevolg van grenscontroles op importpartijen via de haven van Rotterdam”, vertelt de zegsvrouw van de NVWA.

Effectiviteit voedselautoriteiten

Dan zijn er nog de verschillen in intensiteit en effectiviteit van controles. Lidstaten maken hierin hun eigen keuzes. Dit kan leiden tot een paradoxaal beeld, in de trant van zoekt en gij zult vinden.

Hermie: “Een lidstaat die met een hogere intensiteit controles uitvoert en daar effectiever in is zal vaker afwijkingen vinden. En dus ook hoger op de ranglijst komen. Al zegt dat niet dat het voedsel in die lidstaat vaker onveilig is.” Kortom snellere en effectievere controles van voedsel door levensmiddelenbedrijven en bevoegde autoriteiten zorgt ervoor dat er meer gemeld kan worden.

Baart die hogere plek van Nederland op de ranglijst zorgen?

Nee, zegt Hermie gedecideerd. “Het zou pas zorgen baren als levensmiddelen ook daadwerkelijk onveiliger zijn dan in andere, vergelijkbare, lidstaten. Dat is echter niet uit de RASFF-rapportage te concluderen. Daarvoor zouden zuivere vergelijkingen met andere lidstaten gemaakt moeten worden, welke niet goed mogelijk zijn vanwege de verschillen in volume, intensiteit en effectiviteit van controles.”

Ze voegt toe dat het aantal meldingen niet proportioneel is met schadelijkheid van levensmiddelen in de markt. “Zo kan een melding worden ingezet bij een kleine partij [levensmiddelen] die niet geleverd is aan de consument en dus ook geen ziekte veroorzaakt kan hebben. Een andere melding kan echter verspreiding van besmette levensmiddelen betreffen die verantwoordelijk gebleken is voor vele zieken. Ook dit onderscheid komt uit deze rapportage niet naar voren.”

Aflatoxinen

Een groot deel van de Nederlandse meldingen ging over aflatoxinen. Hoe komt dat?

“De toename van de aflatoxinemeldingen is een gevolg van een actie van de Inlichtingen en Opsporingsdienst van de NVWA in augustus 2018. Daarbij is geconstateerd dat importeurs niet uit zichzelf melding maakten van schadelijke partijen daar waar zij dat wel zouden moeten doen. Sindsdien doen zij die meldingen zoals het hoort. Daar houden de bedrijvenbeheerders van de NVWA verscherpt toezicht op. Gevolg is een toename van de meldingen in 2018 en ook nog in 2019. De importeurs nemen uiteraard maatregelen om het een en ander te voorkomen en dat heeft dan weer tot gevolg dat er een afname te verwachten is, die inmiddels ook al is geconstateerd.”

Salmonella

Veertig meldingen gingen over Salmonella. Is dit volgens het NVWA nog een groot probleem?

“Er zijn meer Salmonellameldingen geweest met betrokkenheid van Nederland. Het overgrote deel van deze meldingen betrof import van Braziliaans pluimveevlees die met een hogere frequentie aan de buitengrens zijn gecontroleerd na het Braziliaanse pluimveevleesschandaal. Partijen pluimveevlees die positief testen op Salmonella worden aan de grens geweigerd. Die komen dus niet de Europese markt op. Ook hierbij is het niet goed mogelijk om een antwoord te geven of er nog een groot probleem is. Pluimveevlees lijkt vooral via de Rotterdamse haven Europa binnen te komen.”

Pathogenen

De meeste Nederlandse meldingen gaan over noten en zaden, mycotoxinen en pathogenen: hoe komt dit en wat valt er aan te doen?

“Deze meldingen betreffen voornamelijk import van producten van buiten Europa. De NVWA is daarbij niet de verantwoordelijke toezichthouder in de fase waarin het gevaar ontstaat. De NVWA controleert risicogericht partijen aan de buitengrens, voert gevarenanalyses uit bij importeurs en bij verdere verwerking van (geïmporteerde) grondstoffen. De producenten buiten Europa en importeurs hebben dan ook een belangrijke rol in het borgen van de voedselveiligheid van geïmporteerde levensmiddelen of grondstoffen.”

RASFF-meldingen

De NVWA ziet het aantal voedselveiligheidswaarschuwingen en recalls in Nederland en Europa al jaren gestaag toenemen. Dat komt mede door de toegenomen meldingen vanuit het bedrijfsleven. Ook dit jaar zal het aantal RASFF-meldingen ten opzichte van 2018 ongetwijfeld weer toenemen.

Food Safety Event

Wat zijn de nieuwe inzichten bij beheersing van Listeria monocytogenes? En hoe zet je challenge testen en Whole Genome Sequencing in?

Het Food Safety Event op 28 november geeft antwoord op deze vragen.

Datum: 28 november
Locatie: Flint, Amersfoort

Bekijk het programma
Direct aanmelden