Halverwege jaren negentig lag de focus erg op voedselveiligheid zoals HACCP. Eind jaren negentig kwamen daar de retailstandaarden BRC en IFS bij. “Certificeringen begonnen toen ook op te komen. We waren dan in ieder geval verzekerd dat we de leveranciers onder controle hadden”, vertelt Hulleman.

Voedselfraude en authenticiteit

Maar de retail zag ook in dat externe audits nodig waren. “Je hebt bijvoorbeeld ook te maken met voedselfraude en – authenticiteit. Je merkt er niet altijd evenveel van maar we hebben hier wel allemaal mee te maken.”

Een groot deel van Jumbo’s monitoringsbudget gaat op aan controles rond voedselfraude en – authenticiteit. Zo kijkt de kwaliteitsafdeling bijvoorbeeld naar vermenging met behulp van DNA-analyses. Is de olijfolie inderdaad niet vermengd? Of Komen biologische eieren inderdaad van de biologische kip? “Ook kijken we naar keurmerken, die zijn namelijk een deel van je onderscheidend vermogen.”

Externe audits

De externe audits die Jumbo uitvoert, zijn bittere noodzaak. De supermarktketen heeft te maken met zo’n zevenhonderd leveranciers die verantwoordelijk zijn voor de acht tot negenduizend huismerkproducten.

“Die kunnen dus allemaal op één of andere manier in aanraking komen met fraude- en authenticiteitsproblemen. En dan hebben we een uitdaging met elkaar.” Jumbo heeft te maken met complexe ketens met veel verschillende ingrediënten en herkomstlanden . Er hoeft maar één ding verkeerd te gaan of “we staan in de pers”, stelt de kwaliteitsmanager.

“En dan zijn er nog ngo’s als foodwatch die zoeken naar zaken die niet op orde zijn. En de halve waarheden van de Keuringsdienst van Waarde, want anders kun je geen programma maken”, sneert Hulleman.

Herkomst ingrediënten

Hij toont een satellietbeeld dat gemaakt is met een business intelligence tool om de herkomst van ingrediënten aan te tonen. Op het plaatje staan veel groene vlekken (herkomst ingrediënt bekend) en een paar rode vlekken (herkomst onbekend). “Dit is een plaatje van cacao. Ik weet niet of het u opvalt maar zelfs in Noorwegen is er een cacaoplant, en in Estland en Finland. We zijn dus continue bezig data op orde te krijgen. Pas dan kunnen we dwarsverbanden gaan leggen. We hebben heel veel data in onze systemen die onze toeleveranciers invoeren.”

Mocht het niet lukken om alle relevante data boven water te krijgen dan laat Jumbo zelf audits uitvoeren. Andere supermarktens doen hetzelfde. Dit betekent dat sommige toeleveranciers voor min of meer dezelfde zaken verschillende supermarkten over de vloer krijgen. Ook Hulleman vindt dit een beetje te gortig worden. “Ik denk dat wij als Jumbo en La Place zestig externe audits laten uitvoeren bovenop allerlei andere GFSI-standaarden en keurmerken die ook nog eens bij leveranciers over de vloer komen.”

IFS IPA

Om in gezamenlijkheid integriteitsaudits op te pakken richtte een consortium van Jumbo, Ahold, IFS, Superunie, Vion, Lloyd’s register en IsaCert de IFS Product Integrity Accessment op. “Het doel hiermee is uiteindelijk het verminderen van duplicaties, dus meerdere personen die dezelfde audit uitvoeren en natuurlijk kostenbeheersing.”

Ook Jumbo leverde input voor de standaard. Dan gaat het om recalls. Jumbo heeft er zo’n 170 per jaar, maar ook uitslagen van labtesten die Jumbo zelf doet, RASSFF-meldingen, geruchten in de markt en issues waar ngo’s zich op richten worden meegenomen in de ontwikkeling van de standaard.

“Als retailer wilden we graag een matrix om risico’s van leveranciers en grondstoffen in te delen. Ik noem een voorbeeld: wij horen als supermarkt dat er een tekort is aan olijfolie in Italië, maar ik hoor nergens dat onze leveranciers niet kunnen leveren. Dat voelt voor mij niet erg goed. Hier moeten we met z’n allen wat van vinden.”

Lees ook: Consortium komt tot één integriteitsstandaard

Voedingsmiddelenbedrijven

De input van voedingsmiddelenbedrijven tijdens de pilot met IFS IPA in 2017 was onmisbaar en het was dapper dat ze zich zo kwetsbaar durfden op te stellen, vindt Hulleman. “Op basis van de audits die we tijdens de pilot deden, bleek dat niet alle producten helemaal conform specificatie waren.”

Hulleman: “We zagen dat in onze melk niet het percentage weidemelk zat dat we hadden afgesproken. Hetzelfde gold voor vlees met het Beter Leven Keurmerk. Hier zat niet het percentage Beter Leven-vlees in dat we overeen waren gekomen. Stel dat iemand anders erachter komt dat een product van ons niet deugt en dit publiekelijk maakt?”

Het aantal “non-conformiteiten viel eigenlijk wel mee tijdens de testperiode in 2017. “Maar als je zo’n standaard doorontwikkelt met je leverancier kom je er uiteindelijk toch wel achter.”

Hoogrisicolanden

Dit jaar wordt de IFS PIA uitgerold. Jumbo zal de integriteitsaudits willen focussen op ‘hoogrisicoleveranciers.’ Hulleman: “We willen grip gaan krijgen op alles wat te maken heeft met fraude en integriteit.”

Hulleman verwacht snel een telefoontje van een auditor als hij of zij vertrekt bij een leverancier: kan ik wel goed slapen of niet goed slapen? “Stel er is een non-conformiteit dan moeten wij dat heel snel terugkrijgen. Wij zijn nog met elkaar aan het uitzoeken hoe we dat op de juiste manier kunnen doen. Je wilt uiteindelijk horen van de auditor dat er een paar kleine oplosbare zaken aan de hand zijn. De professionele houding van de inspecteur is hierbij erg belangrijk.”

Google Glass

Uiteindelijk hoopt Jumbo integriteitsaudits te kunnen combineren met technologie. Het koppelen hiervan bijvoorbeeld aan Google Glass. “Je stuurt dan een auditor op pad in een rijstveld in India. Je kunt dan informatie aan hem doorgeven en continu meekijken. Maar dit zijn nog slechts ontwikkelingen, dingen die leven.”