De onafhankelijke commissie onder leiding van oud-minister Winnnie Sorgdrager onderzocht hoe de fipronilcrisis kon ontstaan en hoe de ketenpartijen de voedselveiligheid waarborgden.

Voedselveiligheid

Sorgdrager en haar mede-commissieleden zijn hard in hun oordeel. Bedrijven in de eierketen gaven voedselveiligheid onvoldoende aandacht. Bovendien bieden de kwaliteitssystemen te weinig zekerheid om deze te garanderen. De bedrijven deden niet genoeg om de voedselveiligheidsrisico’s duidelijk in beeld te krijgen.

Biocidewetgeving

De Commissie spaarde NVWA niet in haar rapport. De voedselautoriteit reageerde niet adequaat op drie signalen over het gebruik van fipronil in november 2016 en januari 2017. Hierdoor kon de overtreding van de biocidewetgeving voortduren. Bovendien was de NVWA onvoldoende voorbereid op incidenten en crises. Verder communiceerde het agentschap niet eenduidig over de fipronilaffaire.

Impact fipronilaffaire

Dan de ministeries. Die onderschatten de impact van de fipronilaffaire. De departementen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (NVWA) namen onvoldoende de regie. Tevens informeerden ze de Kamer afgelopen zomer onvolledig met als gevolg dat een vertekend beeld van de situatie ontstond. Economische en financiële belangen prevaleerden boven het belang van voedselveiligheid, aldus commissievoorzitter Winnie Sorgdrager. Voedselveiligheid moet altijd prioriteit krijgen, benadrukt de oud-minister.

Bloedluis

Sorgdrager: “De eiersector worstelde al jaren met het probleem van bloedluis. Ineens was er een wondermiddel. Er hadden toen bij de sector zelf alarmbellen moeten gaan rinkelen. Het duurde ook veel te lang voordat er actie kwam na de meldingen en er was te lang onduidelijkheid over de risico’s voor de volksgezondheid. Dat zegt iets over hoe het in ons stelsel geregeld is. Voedselveiligheid moet goed geborgd zijn. Er zijn talloze mogelijkheden voor alle partijen om risico’s op dit soort incidenten te beperken.”

Systeem zelfregulering

Wat moet er nu gebeuren? De Commissie Sorgdrager presenteerde een aantal aanbevelingen. Een “geloofwaardig stelsel van zelfregulering waarin voedselveiligheid topprioriteit wordt” is nodig in de eiersector. De sector dient meer aandacht te besteden aan voedselfraude en kennis moet een centrale plek krijgen. De NVWA moet voedselveiligheid binnen de organisatie hoogste prioriteit geven en niet afwegen tegen andere waarden en belangen. Het is van het grootste belang dat de voedselautoriteit signalen snel en deskundig weegt alvorens ze strafrechtelijk of bestuurlijk op te volgen.

Handhaving

De commissie roept de ministeries van VWS en LNV op hun verantwoordelijkheid te nemen over het hele stelsel van voedselveiligheid te nemen. Maak beleid dat zelfregulering in de eiersector ten goede komt, aldus de werkgroep. Maar stel dan de NVWA daadwerkelijk in staat om voedselveiligheid tot topprioriteit te maken in haar handhavingsbeleid, voegt de Commissie Sorgdrager nog toe.

Philip den Ouden

Winnie Sorgddrager overhandigde haar rapport aan minister Bruno Bruins van VWS en Carola Schouten van LNV. Op 17 oktober zag de onafhankelijke Commissie onderzoek fipronil het levenslicht. Oud-bewindsvrouw Winnie Sorgdrager nam de voorzittershamer ter hand. De klankbordgroep van de commissie bestond onder andere uit Philip den Ouden de ex-directeur van de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI).