Op 13 september vond de Zuivelpak ontbijtsessie plaats bij FrieslandCampina. Hier spraken Rico IJzerman (FrieslandCampina), Marc Janssen (CBL), Chris Bruijnes (KIVD), Inge Eggermont (Hedra), Vincent Mooij (SUEZ), Eric Petersen (Innovation Recycling), Dennis Froeling (HVC) en Susan Akop (Ministerie voor Infrastructuur & Waterstaat) over de recycling van het zuivelpak.

‘Van gras naar glas’

FrieslandCampina geeft aan zich op duurzaamheidsgebied te willen onderscheiden. Daarbij maakt het zuivelbedrijf gebruik van een duurzaamheidswiel waarbij gekeken wordt naar het hele productieproces ‘van gras naar glas’. FrieslandCampina wil het waterverbruik, de carbon footprint en de productie van verpakkingen in de gehele keten verduurzamen.

“Onze ambitie is circulariteit. In 2025 willen wij 100% herbruikbaar en recyclebaar zijn. We willen in 2050 100% circulair zijn en geen emissie van fossiele brandstoffen meer hebben,” vertelt Rico IJzerman, corporate sustainability director bij FrieslandCampina.

Verpakkingsduurzaamheidsplan

Marc Jansen van supermarktbrancheorganisatie CBL vertelt dat zij voor de gehele supermarktbranche een verpakkingsduurzaamheidsplan hebben opgesteld. In dit plan staat dat de supermarkten volgend jaar 20% minder verpakkingen in de supermarkt willen. Dit betreft alle verpakkingen. Daarbij moeten verpakkingen voor 95% uit gerecycled materiaal bestaan.

In dit plan staat volgens het CBL geen specifieke doelstelling voor drankenkartons. “Ik ben van de school ‘underpromise en overdeliver’. Ik vind dat we ook realistisch moeten zijn. We moeten de komende jaren goed kijken welke acties er precies ingezet worden. Van daaruit kunnen we een goed doel opstellen voor drankenkartons en dat eventueel meenemen in het volgende verpakkingsduurzaamheidsplan,” zegt Jansen.

Brancheverduurzamingsplan

Volgens Chris Bruijnes van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIVD) is het brancheverduurzamingsplan een belangrijk onderdeel voor duurzaamheid. Op dit moment zijn er zeventien plannen ingeleverd. Volgens Bruijnes is het inleveren van het brancheverduurzamingsplan niet verplicht, maar toch steken de branches veel energie in het vrijwillig inleveren van een goed plan.

“Dat laat zien dat bedrijven inmiddels heel goed weten dat duurzaam verpakken iets is wat op de agenda moet staan en waar ze aan moeten werken. Dat is heel veelbelovend en hoopgevend,” vertelt Bruijnes. “Het is niet per definitie zo dat het recyclebaar maken van een verpakking altijd beter is voor het milieu. Daarom pleit ik ervoor dat we nuchter blijven kijken naar duurzaam verpakken.”

Plastic verpakkingen

Volgens Bruijnes denken consumenten in de supermarkt soms iets te zwart-wit over het gebruik van plastic verpakkingen. “Mensen beseffen niet dat plastic verpakkingen in de supermarkt ook de voedselverspilling enorm vermindert. In een gezin eet iedereen nu op een ander tijdstip zijn eigen soort sla. Het verpakken van vijf soorten sla in een plastic bakje van 100 gram is dan duurzamer dan vijf kroppen sla kopen waarvan je de helft uiteindelijk kunt weggooien.”

Recyclingproces

Volgens Inge Eggermont van Hedra, Stichting Hergebruik Verpakkingen, hebben de producenten van drankenkartons de afgelopen jaren veel gedaan om de verpakking te verduurzamen. Ze maken gebruik van milieuvriendelijke inkt, FSC karton en hernieuwbare kunststoffen zoals rietsuiker. Een drankenkarton bestaat uit 75% papiervezel, 21% kunststof coating en 4% aluminium.

Eggermont vertelt hoe het recyclingproces van een drankenkarton eruit ziet: “Nadat de drankenkartons zijn ingezameld, worden ze gesorteerd in balen en gaan ze naar één van de grote recyclingfabrieken in Europa. In pulpers worden drankenkartons vermengd met water waardoor de papiervezel losraakt van het pak. Die papierpulp wordt gebruikt voor productie van dozen en toiletartikelen.”

Het plastic van de drankenkartons wordt volgens Eggermont apart gescheiden en gemalen tot granulaat. Dat kan dan opnieuw als plastic grondstof gebruikt worden. “In Europa recycleden we 48% van de drankenkartons in 2017, in Nederland 54%. De cijfers van 2018 komen binnenkort.”

‘Halleluja-verhaal’

Het scheiden en inzamelen van de drankenkartons gaat volgens de sprekers allemaal goed, al moet de consument nog iets beter geïnformeerd worden dat het pak volledig recyclebaar is. Echter volgens Vincent Mooij van SUEZ, zijn er bij het daadwerkelijke recyclen toch nog wel wat verbeteringen nodig.

Mooij: “Toen mij werd gevraagd om hier te spreken vroeg ik of er dan een ‘halleluja-verhaal’ werd verwacht. Er zijn namelijk veel dingen die hartstikke goed gaan, maar er zijn ook zeker dingen die nog niet goed gaan. Er moet allereerst meer duidelijkheid komen over wat een drankenkarton nu precies is. 5 tot 10% van de ingezamelde drankenkartons bestaat uit niet-drankenkartons zoals verpakkingen van schuddebuikjes broodbeleg, en die moeten wij handmatig eruit halen.”

Recyclecapaciteit

Volgens Mooij worden veel afvalbalen afgekeurd. Dit komt doordat er ongedierte in zit wat geuroverlast veroorzaakt. Het grootste probleem is volgens Mooij echter dat er op dit moment in Nederland geen recyclecapaciteit is. “Belangrijk op dit moment is om te zorgen dat er nieuwe recyclecapaciteit gebouwd wordt maar dat die ook op de lange termijn geborgd wordt.”

Door de sluiting van de recyclefabriek ik Swalmen is er in Nederland geen recyclecapaciteit meer. “Op zich is het zuivelpak een mooie verpakking. Het doet wat het moet doen en is prima recyclebaar. Maar dan moet er wel capaciteit zijn. De inzameling van drankenkartons is de afgelopen jaren goed op gang gekomen. Nu moeten we alleen de schouders zetten onder het opzetten van verwerkingscapaciteit,” concludeert Mooij.

Verwerkingsinitiatieven

Tijdens de ontbijtsessie bleek dat er op dit moment twee initiatieven worden opgezet om de drankenkartons in Nederland te recyclen. HVC, een afval- en energiebedrijf, gaat samen met partners een drankenkartonrecyclingfabriek bouwen. Daarnaast heeft ook Eric Petersen van Innovation Recycling een verwerkingsfabriek gebouwd voor drankenkartonrecycling.

Dennis Froeling van HVC: “Op dit moment worden drinkpakken elders in Europa, met name in Duitsland, gerecycled. Wij willen ervoor zorgen dat de drinkpakken uit onze kunststof sorteerinstallatie in Heerenveen en vanuit SUEZ Rotterdam in Nederland verwerkt kunnen worden. Zo maken we de keten weer completer; van inzameling, overslag, sortering en opwerking van grondstoffen.”

“Wij hebben een trucje ontwikkeld waardoor wij op een droge manier, zonder water, papier van plastic kunnen scheiden. We vonden dat we een uitdaging hadden omdat er in Nederland geen capaciteit is voor het verwerken van drankenkartons. Wij halen met onze techniek het drankenkarton uit elkaar waarbij we karton, aluminium en kunststof van elkaar scheiden,” vertelt Petersen over zijn initiatief.

Geuroverlast

Petersen heeft een oplossing bedacht om de geuroverlast tegen te gaan. Dit doet hij op twee manieren: “Allereerst wil ik alleen vers materiaal hebben en geen materiaal dat al tijden opgeslagen staat. Ten tweede wil ik dat men het materiaal bevroren aanlevert. Tijdens het sorteerproces zetten wij koeltrailers bij de sorteerders waar het materiaal in kan.” Petersen weet dat hij behoorlijke eisen stelt aan het aan te leveren materiaal, maar hij heeft naar eigen zeggen genoeg aanbod dat aan de eisen voldoet.

Langere termijn

HVC denkt in de loop van 2021 de fabriek actief te hebben. Petersen denkt in Q1 van 2020 de eerste lijn al in gebruik te nemen. Beide bedrijven kunnen naast drankenkartons ook producten zoals koffiebekers verwerken. Ook accepteren beide bedrijven drankenkartons uit nascheiding, waarbij deze wel apart aangeleverd dienen te worden.

Vergoedingen

Suzan Akop, beleidsadviseur bij het Ministerie voor Infrastructuur en Waterstaat, vertelt dat er op zeer korte termijn vergoedingen beschikbaar komen voor gemeentes voor de PMD-stromen. PMD staat voor Plastic, Metaal en Drankenkartons. Daarnaast moet er volgens haar zowel aan de kant van de producent als aan de kant van de burger iets gebeuren.

“Aan de voorkant moet iets gebeuren door aanpassingen aan het ontwerp voor de verpakkingen. Aan de achterkant moet iets gebeuren door medewerking van de burgers,” vertelt Akop. “De prikkel zit wat mij betreft in de producentenverantwoordelijkheid en de vergoeding die daarvoor komt. De vergoeding moet producenten aanmoedigen om een zo makkelijk mogelijk recyclebare verpakking te maken.”

DKR-normen

Bepaalde sprekers geven aan dat de DKR-normen, de normen voor het sorteren van kunststof verpakkingsafval, verouderd zijn en dat deze normen de recycling eigenlijk tegenhouden. Daarop reageert Akop: “Tien jaar geleden waren de DKR-normen de gangbare normen. Eigenlijk moeten we toe naar flexibelere normen, zodat je beter kunt inspelen op de ontwikkelingen in de markt.”

“Naar de burger toe vind ik het moeilijk uit te leggen dat bepaalde verpakkingen niet bij de drankenkartons ingezameld kunnen worden als de samenstelling wel gelijk is. Nu moet er vloeistof in een verpakking zitten om ingezameld te mogen worden, misschien moeten we die definitie uitbreiden. Ik kan niet beloven dat de definitie aangepast wordt, maar we moeten zeker naar deze kwestie kijken,” aldus Akop.

Internationaal niveau

Ook kwam vanuit de zaal de vraag of het verpakkingsbeleid niet op internationaal niveau te harmoniseren is. Daarop zei Akop: “Op internationaal niveau? Ik denk dat we eerst maar eens in Nederland moeten beginnen. En als het op Europees niveau lukt zou dat mooi zijn. Maar voor internationaal moet je wel een héle lange adem hebben.”

Campagne

Schuttelaar & Partners heeft met verschillende belanghebbenden een campagne opgezet om de consument bewust te maken van de recycling van drankenpakken.