Ook de tijdelijke schorsing van palmolieproducent IOI laat zien dat certificering niet zaligmakend is. Technologie gaat een steeds grotere rol spelen bij het verkrijgen van relevante en ook accurate data.

De voedselindustrie heeft een van de meest complexe ketens. De ketens voor de producten die we dagelijks gebruiken zijn zowel globaal als gefragmenteerd en altijd in beweging. In elk seizoen kunnen we alles kopen en exoten zijn alledaagse kost. Het is een hele klus voor voedselproducenten en retailers om transparantie te hebben die verder gaat dan de zogenaamde first tier en te weten waar hun producten worden

gemaakt en onder welke omstandigheden. Transparantie wordt nu gezien als weten wat de last stage of production is, waar de producten in de verpakkingen worden gedaan. Het is uitzonderlijk dat de retailer of voedselproducent weet van welke boeren of visserijen een ingrediënt komt. En toch wordt transparantie vaak in verband gebracht met issues over voedselintegriteit.

Voedselintegriteit

Een uitdaging is het om het begrip voedselintegriteit te begrijpen. Het is een containerbegrip voor alles wat te maken heeft met initiatieven die ervoor zorgen dat alle beloftes en claims van de fabrikant ook kloppen. Productintegriteit is gedefinieerd als de garantie dat het product – inhoud en verpakking – volledig conform is met wettelijke criteria. Dat geldt ook voor alles dat wordt gecommuniceerd op verpakking of label en op welke manier – digitaal of analoog. Met andere woorden: wat wordt gezegd moet kloppen. Dit aantoonbaar maken klinkt eenvoudiger dan het is. Veel bedrijven gebruiken logo’s en leunen op bestaande initiatieven. Hoe ver moet je als bedrijf gaan om dit te controleren? En het allermoeilijkste onderdeel is zeker de betrouwbaarheid van de informatie die is aangeleverd door leveranciers: in hoeverre klopt het wat in de specificatie en het contract is afgesproken? Het paardenvleesschandaal bijvoorbeeld ligt nog vers in ieders geheugen. Voor de getroffen bedrijven een enorme frustratie, want ze gingen er te goeder trouw vanuit dat hun leverancier had geleverd wat was afgesproken.

Veel is er niet veranderd, berichtte de Consumentenbond op 27 september: bij het merendeel van de 150 fraudegevoelige producten is nog steeds fraude in het spel. In de toekomst gaat technologie een steeds grotere rol spelen in de oplossing om niet alleen relevante data te krijgen maar ook accurate data.

Rol technologie

De ontwikkelingen in technologie om data met elkaar te delen gaan heel snel. De hoeveelheid data over producten, processen en certificeringen groeit exponentieel, maar niet alle gegevens zijn digitaal en ook niet altijd accuraat. Er wordt constant gezocht naar technieken om gericht informatie met elkaar te delen. Binnen het Consumer Goods Forum, de internationale branchevereniging van retailers en brands, is er een transparantieproject gestart. Daarin moet een opensource-tool worden ontwikkeld die verschillende platformen met elkaar in verbinding stelt. Ook zijn er zogenaamde open-economieplatformen in ontwikkeling, waar bedrijven hun leveranciers kunnen uitnodigen een openbaar profiel aan te maken. Een soort Facebook maar dan voor levensmiddelenbedrijven. Het Amerikaanse bedrijf Greenfence maakt de eerste stappen op dit gebied. De uitdagingen die er liggen, zijn vooral gerelateerd aan de betrouwbaarheid van de data en wie de eigenaar van de data is. Het is een kwestie van tijd voordat dit duidelijk wordt en de voedingsindustrie te maken krijgt met een heel nieuw fenomeen.

Traceerbaarheid

Ook op het vlak van traceerbaarheid maakt technologie een sterke ontwikkeling door. GS1 heeft de FTrace-module ontwikkeld, die ervoor zorgt dat er informatie met een batch van een product meereist. Er wachten nog grote uitdagingen om deze techniek gesloten door de ketens te krijgen, maar het begin is gemaakt. De toekomst is dat er connecties worden gemaakt tussen bestaande systemen en databases. Een heel belangrijke voorwaarde hiervoor is dat globaal dezelfde definities en aanduidingen worden gebruikt. Voorbeelden van die standaardisatie van datadefinities zijn GDD, Global Data Dictionary, en GPC, Global Product Classification, van GS1. Ook is te verwachten dat technologieën, zoals Internet of Things en Blockchaintechnologie voor bijvoorbeeld bitcointransacties, de weg vrijmaken voor het delen van data en transacties op grote schaal door iedereen en zonder klassieke spelers als banken en mediabedrijven.

Verklaring

Hoe te komen tot betrouwbare data? Aan de technologie ligt het niet. Overal is een tool voor te vinden en dus ook om data te delen. Maar data betekenen ook kennis en macht. En niet alle voedselpro ducenten willen per se al hun data delen als ze die wel op orde hebben. Bedrijven zoals Supply Chain Information Management (SIM) spelen in op de behoefte van fabrikanten om betrouwbare data eenvoudiger te delen met bestaande en potentiële klanten en toch controle te houden op wat ze delen. Door gestructureerde datachecks te doen, kan een SIM een verklaring afgeven over de betrouwbaarheid van data en die aan de dataset koppelen die een leverancier met een klant wil delen. Dit kunnen certificaten zijn zoals BRC en IFS en locatiegerelateerde naw-gegevens. Sommige levensmiddelenfabrikanten willen hun klanten wel laten weten dat ze voldoen aan alle certificatie-eisen, maar niet de details van hun toeleveranciers en productielocaties delen. Door de SIM-verklaring wel maar de details niet met de klant te delen, krijgt de afnemer toch het benodigde vertrouwen. Met dit concept worden nu de eerste testen gedaan.

Samenwerking in keten

Ook op het vlak van duurzaamheid zijn ontwikkelingen gaande om krachten te bundelen. Door voor dezelfde standaarden te kiezen die de integriteit moeten gaan waarborgen over de omstandigheden waaronder het product is geproduceerd. Vaak gebeurt dit in de vorm van precompetitieve samenwerkingsverbanden of roundtables. De BSCI is op het vlak van arbeidsomstandigheden – social compliance – een succesvol voorbeeld. Daarbij maken meerdere af nemers gebruik van dezelfde auditstandaard en delen ze de auditresultaten met elkaar.

Ook voor de aanpak van ontbossing en biodiversiteit bundelen bedrijven hun krachten. Een paar voorbeelden hiervan op ingrediëntniveau zijn Round Table Sustainable Palm Oil (RSPO), Better Cotton Initiative en Sustainable Soy (RTRS). Het is onmogelijk voor bedrijven om dergelijke grote problemen in hun eentje op te lossen. Zelfs een bedrijf als Unilever is te klein om een probleem als ontbossing aan te pakken. Door de RSPO op te zetten, worden krachten gebundeld en wordt de kans op een sterk geluid richting de plantage-eigenaren groter. Hoe meer inkoopmacht met dezelfde eisen, des te beter. Het is echter een illusie te denken dat met een initiatief als RSPO ontbossing voor de groei van palmolieplantages niet meer voorkomt. Het gebeurt nog steeds. Voor bedrijven die een claim gebruiken die van een van deze initiatieven komt, zit er niets anders op dan dit te accepteren.

Remote auditing

Hoewel er de behoefte is informatie te hebben over de kleinste speler in de keten, kan niet iedere kleine boer geaudit worden. Als een van de opties om toch informatie te verzamelen en te beoordelen, wordt remote auditing genoemd. Daarbij levert een boer op afstand gestructureerde informatie aan een certificatie-instelling, die een oordeel geeft over deze informatie. Of dit uiteindelijk de audits van een inspecteur ter plekke gaat vervangen, is nog maar zeer de vraag. Vertrouwen blijft de hoofdzaak van het uitvoeren van audits. Zelfs ter plekke is corruptie moeilijk te controleren, laat staan op afstand. Toch zouden in de toekomst big data ingezet kunnen worden om meer specifiek informatie op te vragen. Er zijn bestaande systemen die al veel basisinformatie verschaffen, zoals Geographical Information Systems (GIS-)systemen, GPS-coördinaten, en onsite chips en tracker devices. Dit soort informatie kan een basistransparantielaag verschaffen over onder meer oppervlaktes, plots, regenval, zonuren en pesticidengebruik. Daar worden dan de specifieke dynamische data van leveranciers en producten bijgevoegd om tot meer contextuele data te komen.

Van data naar informatie

Brengt technologie integriteit in de voedselindustrie en lost het alle problemen op? Nee, maar het schept wel degelijk een voorwaarde. Uiteindelijk moeten gestandaardiseerde data die up-to-date, accuraat en compleet zijn, omgezet worden in informatie. Die moet niet alleen gerapporteerd worden. Het is aan het seniormanagement hier beslissingen op te baseren en de inkoopmacht te gebruiken om sociale en milieuomstandigheden positief te beïnvloeden.