“We willen duurzaamheid in de hele sector naar een hoger niveau brengen”, aldus de Vereniging voor de Bakkerij en Zoetwarenindustrie (VBZ).

Op de tafel van VBZ ligt een uitdraai van de Barometer Duurzame Bakkerij en Zoetwaren. In dit uitgebreide document staan onder andere normen en handleidingen voor veel verschillende duurzaamheidsthema’s. “Zeker voor mkb-bedrijven is het onmogelijk om al deze thema’s zelf op te pakken. Met de barometer geven we hen de instrumenten waarmee ze deze slag wel kunnen maken”, vertelt Willemien Mussche, bij VBZ verantwoordelijk voor Voeding, Gezondheid en MVO. “De verenigingVBZ loopt hierin voorop”, voegt Herman Docters van Leeuwen eraan toe, programma-manager agroketens bij de Stichting Milieukeur (SMK). “De duurzaamheidscriteria in de barometer worden onafhankelijk getoetst en beheerd. Tegelijkertijd slaagt VBZ erin om de aansluiting met de sector te houden. De barometer is een gereedschapskist waar iedereen mee kan werken. Hij wordt veel gebruikt. Zo helpt VBZ haar leden om toekomstgericht te opereren.”

Prioriteiten stellen

De barometer is een online document dat via een ondernemersportaal toegankelijk is voor alle VBZ-leden. Mussche legt uit dat de leden de barometer op verschillende manieren gebruiken. “Er zijn leden die er hun hele bedrijf mee doorlichten. Dat is veel werk. Daarom wordt dit vaak gedaan door studenten, bijvoorbeeld van de HAS. Het levert een goede nulmeting op. Bedrijven krijgen hiermee inzichtelijk op welke duurzaamheidsthema’s ze goed scoren en waar de zwakke plekken zitten. Zo kunnen zij de juiste prioriteiten stellen.” Ook zijn er bedrijven die de barometer gebruiken om een duurzaamheidsslag te maken op één of enkele thema’s. “Een onderdeel is bijvoorbeeld het Vignet Arbeidsveiligheid”, zegt Mussche. “We hebben dit ontwikkeld in samenwerking met partnerorganisatie vhp Human Performance. Het is een VBZ-keurmerk dat ondersteund en gesubsidieerd wordt door het ministerie van SZW. Drie bedrijven hebben dit vignet al behaald in 2014. Daar komen dit jaar nog acht nieuwe vignethouders bij en vijf bedrijven starten in het najaar met het traject. De barometer verwijst naar de normen van het vignet en de handvatten die nodig zijn om het te behalen.”

Grondstofketens

De barometer is continu in ontwikkeling. Een voorbeeld daarvan is de verduurzaming van de kleine grondstofketens. Voor grote grondstofketens, zoals palmolie en cacao, lopen er al diverse initiatieven. “Met kleine grondstofketens bedoelen we ketens waar in de macht van onze leden klein is”, licht Mussche toe. “Je moet dan denken aan bijvoorbeeld kaneel, vanille, zoethout, Arabische gom, anijs en kokos. Onze leden kopen deze ingrediënten in kleine hoeveelheden in, waardoor ze weinig invloed kunnen hebben op verduurzaming van deze grondstoffen. Daarom is het belangrijk dat we dat als sector gezamenlijk oppakken.” VBZ heeft in 2013 onderzoek gedaan naar de risico’s in deze ketens. Dit jaar is dit onderzoek herhaald met als doel tot een aanpak voor de sector te komen. “Met de risico-inventarisatie in de hand zijn onze leden beter in staat om deze grondstoffen duurzamer in te kopen”, vertelt Mussche. “En ze weten beter welke vragen ze moeten stellen aan leveranciers om verduurzaming in grondstofketens aan te jagen.” VBZ werkt nu aan een vervolg hierop. “We willen dat de ketens zich verduurzamen”, zegt Mussche. “Dat willen we niet doen door de leveranciers klakkeloos normen op te leggen. We geloven meer in de kracht van de samenwerking. Daarom zijn we samen met het ministerie van Buitenlandse Zaken en MVO Nederland bezig met een verkenning. We hopen dat we een convenant kunnen afsluiten met de leveranciers en de andere stakeholders zoals de retail en de ngo’s. Hierin zal omschreven staan hoe zij de keten de komende jaren gaan verduur zamen.”

Herziening

De barometer is dus groot en omvangrijk. VBZ en SMK legden de basis in 2010. In 2013 kwam de eerste herziening. En in oktober van dit jaar wordt het document opnieuw herzien. “Maar eigenlijk ontwikkelt de barometer zich continu”, vertelt Mussche. Ze noemt een aantal van de zaken op de lange lijst die de afgelopen drie jaar verbeterd zijn. Het Vignet Arbeidsveiligheid is er bijvoorbeeld aan toegevoegd. Er zijn eisen toegevoegd op het gebied van de mensenrechten, er is meer aandacht voor de reststromen en er is meer nadruk gekomen op het belang om medewerkers te betrekken bij het duurzaamheidsbeleid.”

Criteria

In dit ontwikkelingsproces wordt er regelmatig kritisch gekeken naar de criteria. SMK heeft hier een belangrijke rol in. Docters van Leeuwen vertelt dat de criteria worden vastgesteld door een onafhankelijk College van deskundigen. Dat baseert zijn oordeel onder andere op de informatie die gegeven wordt door de stakeholders. “We interviewen de stakeholders over hun visie op duurzaamheid”, vertelt Docters van Leeuwen. “Zij kijken vanuit hun eigen perspectief. De stakeholders zijn onder andere de Stichting Natuur & Milieu, MVO Nederland, retailers, toeleveranciers, banken, de FNLI en de VBZ-leden zelf. De visie van de stakeholders wordt voorgelegd aan het College van deskundigen. Zij stellen de criteria vast, die vervolgens weer worden getoetst in een hoorzitting.”

Certificeren

De barometer is opgezet naar het ISO 26000-model. Daardoor is het voor bedrijven mogelijk om een barometercertificaat te halen. Er zijn drie niveaus: brons (600 punten), zilver (800 punten) en goud (1.150 punten). “Het is een enorme kluif om het certificaat te halen”, zegt Mussche. “Een bedrijf moet namelijk overal bewijslast van verzamelen en alles borgen.” In de afgelopen drie jaar was er slechts één bedrijf dat een certificaat behaalde. Dit is Lonka, dat zilver behaalde. De verwachting is dat een tweede bedrijf zich volgend jaar laat certificeren. Mussche ziet het zeker niet als falen dat zo weinig bedrijven een certificaat halen. “Het gaat er ons om dat we bedrijven in staat stellen om een duurzaamheidsslag te maken. Lonka heeft een topprestatie geleverd. Veel andere bedrijven werken met een deel van de barometer. Zo brengt de barometer de duurzaamheid in de hele sector naar een hoger niveau.”