In de praktijk blijven criminele risico’s vaak onderbelicht. Voedselveiligheid richt zich voornamelijk op de proceskant – primair de voedselkwaliteit – van de voedselproductie volgens de bestaande normeringen. Criminele risico’s zoals afpersing, diefstal, fraude of voedselterrorisme zijn wel degelijk reëel, maar krijgen nauwelijks aandacht. Met specifieke risicoanalyses zijn deze criminele risico’s goed te identificeren, waarna een producent passende maatregelen kan nemen, zowel om incidenten te voorkomen als hoe te handelen bij incidenten.

Afpersing

Criminele risico’s bestaan uit twee elementen: de kans op incidenten en de impact daarvan. Voedselproducenten krijgen relatief veel met afpersing te maken, wat grote impact kan hebben. Diefstal of fraude heeft betrekkelijk weinig impact op het bedrijf of de voedselproductie, tenzij het om patenten of vertrouwelijke recepturen gaat. De kans op voedselterrorisme, het creëren van angst voor schadelijke stoffen of middelen in eten of drinken is klein, maar de impact enorm. Combinaties van criminele risico’s zijn mogelijk, bijvoorbeeld afpersing door te dreigen met voedselterrorisme of malware-aanvallen op het productieproces.

Voedselproducenten hebben de maatschappelijke verantwoordelijkheid om criminele risico’s te beperken. Volledige uitsluiting van incidenten is niet reëel, maar voedselproducenten kunnen wel degelijk adequate maatregelen nemen op basis van specifieke risicoanalyses.Veel maatregelen tegen criminele risico’s sluiten aan op de internationale normeringen die zich richten op de totale voedselketen, waarvan voedselveiligheid deel uitmaakt. Voorbeelden van maatregelen zijn beperking van fysieke toegang naar omgevingen waar het product beïnvloed kan worden, tot gescreende medewerkers of het steekproefsgewijs testen van de kwaliteit van het product voordat het de consument bereikt. Sommige voedselproducenten ontwikkelen zelfs nieuwe meetinstrumenten om gedurende het hele productieproces, van toegeleverde grondstoffen tot eindproducten, eventueel aanwezige afwijkingen op te sporen.

Nieuwe dreigingen

De digitalisering van processen zorgt voor nieuwe dreigingen en risico’s die criminelen in staat stellen om op andere fronten actief te zijn, zo ook bij de voedselproducenten. Goede risicoanalyses leiden tot maatregelen die ook de kans op deze criminele risico’s beperken. Voedselproducenten krijgen daarmee controle over bedreigingen die zij nu vaak missen of onbewust negeren. Zo kunnen ze schade voor consumenten en voor het eigen bedrijf voorkomen of beperken.

Maarten IJzermans is directeur van Hoffmann Riskmanagement. Reageren kan op: m.ijzermans@hoffmannbv.nl