Er is nog steeds geen bereidheid om veiligheid en integriteit in de hele keten aaneengeschakeld te borgen. Dat is schokkend: in bedrijven wordt borging van veiligheid hoger in de keten niet serieus genomen. Veiligheid beperkt zich tot de eigen bedrijfsvoering.

Criteria geen wassen neus

In 2014 zetten bedrijfsleven en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) een bijzondere stap. De Taskforce Voedselvertrouwen bouwde toen een brug tussen private verantwoordelijkheid en publiek toezicht. Er kwamen criteria voor private kwaliteitssystemen. De NVWA toetst de systemen aan deze criteria. Voldoet een systeem daaraan, dan wordt het vermeld op Ketenborging.nl. De criteria zijn geen wassen neus met onder meer verplichte elementen als onaangekondigde inspecties en een fraudemodule.

Hele keten in het snotje

Het doel was simpel. Als leveranciers – en leveranciers van leveranciers – veiligheid adequaat borgen, dan gebruiken zij een kwaliteitssysteem dat op Ketenborging.nl met een groen vinkje is vermeld. Zo kan een witte lijst tot stand komen: bedrijven in alle schakels van de keten die kwaliteit borgen met systemen die aan de zware criteria voldoen. Afnemers in de keten – retailers en fabrikanten – kunnen een aanzienlijk hogere graad bereiken van borging in de keten, dus niet alleen de voorgaande schakel. Vaak geuite claims dat zij de hele keten in het snotje hebben, worden dan echt waargemaakt.

Kaf van koren scheiden

Mededingingsregels maken het onmogelijk de afspraak te maken dat bedrijven in de keten alleen producten afnemen van leveranciers die een geaccepteerd kwaliteitssysteem gebruiken. Maar dat was wel de bedoeling. Tot op heden is dit niet erg goed gelukt, zoals blijkt uit de reacties van QA-managers op het VMT-event. Zes (internationale) kwaliteitssystemen zijn inmiddels geaccepteerd (zie Ketenborging.nl). Een groot aantal echter nog niet. Enkele systemen, waaronder IKB-ei, trokken zich zelfs terug uit de toetsingsprocedure (al heb ik begrepen dat IKB-ei toch stappen gaat nemen om aan de criteria te voldoen). Waarom? Omdat in de commerciële praktijk bleek dat niet voldoen aan de criteria geen enkele consequentie had. Dus waarom dure maatregelen nemen? Ik vind dat verbijsterend. Als je borging van voedselveiligheid in de hele keten serieus neemt, dan moeten keuzes worden gemaakt. Niet voldoen aan de criteria, niet leveren. Alleen dan scheid je het kaf van koren. Daartoe is Ketenborging.nl een krachtig instrument. QA-managers, durf dat instrument te gebruiken.

Philip den Ouden is eigenaar van BloemConsult en voormalig FNLI-directeur, philipdenouden@bloemconsult.nl