Bedrijven die palmolie verwerken kunnen hierbij het verschil maken door bewust te kiezen voor duurzame palmolie. Het Productschap Margarine, Vetten en Oliën (MVO) zet zich sterk in voor een duurzame palmolieproductie en wil de vraag naar duurzame palmolie op de Nederlandse markt stimuleren.

Plantaardige oliën en vetten worden als natuurlijke grondstoffen in veel producten verwerkt, soms zonder dat het opvalt omdat ze verwerkt zijn in halffabricaten of in derivaten. Door een toenemende vraag naar plantaardige oliën en vetten neemt het areaal aan plantages met soja en oliepalmen toe, soms ten koste van waardevol bos. Daarom wordt het steeds belangrijker dat deze gewassen op een verantwoorde en duurzame wijze worden verbouwd. Om dit te realiseren zijn er in internationaal verband afspraken gemaakt die rekening houden met mens, dier en milieu.

Uitbreiding oliepalmareaal
De mondiale vraag naar palmolie stijgt, enerzijds vanwege de toenemende welvaart in landen als China en India, anderzijds vanwege een toenemend gebruik van palmolie als grondstof voor biobrandstoffen. Dit leidt tot een uitbreiding van het oliepalmareaal in de productielanden. De zorg bestaat dat dit in bepaalde gevallen ten koste gaat van het tropisch regenwoud. Ook bestaan er zorgen ten aanzien van arbeidsverhoudingen op plantages en het gebruik van pesticiden.

Ronde Tafel Duurzame Palmolie
De Nederlandse olieverwerkende industrie zet zich in voor het duurzamer maken van de mondiale palmolieproductie. Gezien het grote economische en voedingskundige belang van deze handel zoekt zij daarvoor samenwerking met lokale en internationale partijen in een Ronde Tafel over duurzame palmolie. Door internationaal afspraken te maken kiest de vetten- en oliënsector bewust voor het streven naar een productie die uiteindelijk in haar geheel duurzaam is.

Het internationale platform van waaruit maatschappelijke organisaties, industrie en retail de wereldwijde palmolieproductie duurzaam maken, heet de ‘Roundtable on Sustainable Palm Oil’ (RSPO). Binnen dit platform zijn criteria tot stand gekomen die een goede zorg waarborgen voor mens, dier en milieu en die naast het sociale en ecologische aspect ook rekening houden met economische aspecten (zie kader RSPO).

Het Wereld Natuur Fonds, Oxfam Novib en diverse lokale maatschappelijke organisaties maken deel uit van de Ronde Tafel en praten mee over het verbeteren van de productieomstandigheden, over de certificatie hiervan en over het waarborgen van de verschillende handelsstromen door de keten heen. Binnen de RSPO zijn tevens richtlijnen opgesteld voor communicatie over het gebruik van duurzame palmolie, bijvoorbeeld op de verpakking van producten.

Aanbod
De ruim 400 leden van de RSPO zijn op dit moment verantwoordelijk voor zo’n 40% van de totale productie. Vanaf augustus 2008 zijn de eerste palmolieplantages door onafhankelijke auditors gecertificeerd. Sindsdien is de gecertificeerde capaciteit uitgebreid tot 1,75 miljoen ton duurzame palmolie per jaar.

Duurzame palmolie is daarmee ruimschoots verkrijgbaar. De verantwoordelijkheid voor het gebruik van duurzame palmolie ligt bij alle schakels in de keten. Consumenten kunnen invloed uitoefenen met hun keuze voor duurzame producten in de supermarkt. Supermarkten kunnen er bij hun inkoop en promoties op letten dat ze aan duurzaamheid voorrang geven en producenten van levensmiddelen en andere producten kunnen er bij de inkoop van ingrediënten op letten dat alles zoveel mogelijk duurzaam geproduceerd is.

Het Wereld Natuur Fonds ziet geen reden om te wachten met het gebruik van duurzame palmolie, nu de internationale kaders er liggen en de markt er klaar voor is. Johan van de Gronden, directeur van het Wereld Natuur Fonds, zegt hierover: ‘Het is nu zaak dat bedrijven duurzame palmolie gaan gebruiken. WNF is graag bereid tot samenwerking met het bedrijfsleven.’

Wat heb ik er als bedrijf aan?
Met een keuze voor duurzame palmolie kiest een bedrijf of merk voor het invullen van zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid. Daarover communiceren kan direct op het product of in andere bedrijfsuitingen en hierbij is een logo beschikbaar om duidelijk te maken waar het bedrijf voor staat. In het geval van een gescheiden handelsstroom voor duurzame palmolie kan zelfs concreet op het product geclaimd worden dat ‘duurzame palmolie in het product zit’. Zo’n gescheiden handelsstroom is vanaf eind dit jaar mogelijk in de Nederlandse markt. Op dit moment zijn er goeddoordachte andere manieren van levering waarbij duurzame palmolie administratief als een aparte stroom wordt behandeld (zie tabel).

Claim Handelsstroom Betekenis
Dit product bevat duurzame palmolie. Segregation* De duurzame palmolie wordt in de keten volledig gescheiden gehouden. Dit bedrijf of merk ondersteunt de productie van duurzame palmolie. Mass Balance* De duurzame palmolie wordt gevolgd door de keten maar wordt vermengd met gewone palmolie. Dit bedrijf of merk ondersteunt de productie van duurzame palmolie. Book & Claim** De keten wordt niet gevolgd. Eindgebruikers kunnen een certificaat kopen voor een bepaalde hoeveelheid palmolie die duurzaam geproduceerd wordt (vergelijk groene stroom).

* Registratie gebeurt door de organisatie Utz Certified, bekend van de Utz Kape – de eerlijke koffie.
** Certificaten kunnen worden gekocht bij de organisatie Greenpalm.

Begrijpelijkerwijs zal de gescheiden handelsstroom duurder zijn dan de andere manieren van levering. De oliën- en vettenindustrie moeten immers op andere wijzen of lijnen produceren. Daarom zit er in de prijsopbouw van de verschillende handelsstromen een verschillende opslag voor extra te maken kosten. In de prijstoeslag is daarnaast een gedeelte gereserveerd voor projecten van de RSPO die bijdragen aan de verdere ontwikkeling van duurzame palmolie en palmolieplantages.

Invulling geven
Een bedrijf of merk dat heeft besloten om de maatschappelijke verantwoordelijkheid invulling te geven door onder meer de inkoop van duurzame palmolie, kan het beste eerst contact opnemen met de leverancier van het ingrediënt of de vetblend waar de palmolie in zit. De leverancier kan het bedrijf helpen bij de aankoop.

Op basis van kosten- en marketingoverwegingen maakt het bedrijf een keuze voor een claim en de handelsstroom. De exacte claimformulering dient ter goedkeuring voorgelegd te worden aan de RSPO. Tot slot worden bedrijven verzocht voor een symbolisch bedrag lid te worden van de RSPO. Met dit lidmaatschap ondersteunt het bedrijf de positieve ontwikkeling naar duurzame palmolie en een duurzamere samenleving.

Voor meer informatie over duurzame palmolie, kijk op www.rspo.eu.