Producenten van levensmiddelen sponsoren steeds vaker gezondheidsorganisaties zoals de nierstichting, de hartstichting of andere vergelijkbare partijen. In ruil daarvoor mag de fabrikant dan het logo van de organisatie gebruiken op verpakkingen of in campagnes ter promotie van de fabriek of het product. Het afbeelden van de naam of het logo van organisaties zoals de Nierstichting mag, maar de fabrikant is daarbij gebonden aan zowel nationale als Europese regels gericht op bescherming van consumenten.

ALV
Een van de in beginselen van de ‘General Food Law’, of in goed Nederlands de Algemene Levensmiddelen Verordening, is dat wordt gestreefd naar de voorkoming van misleiding van de consument. Spa Monopole claimt dat haar bronwater ‘je lichaam zuivert’. Het gebruik van het logo van de nierstichting suggereert bovendien dat Spa vooral goed is voor je nieren. Voor Spa Monopole is dus van belang dat de juistheid van de claim is aan te tonen met objectief wetenschappelijk bewijs. Zo niet, dan misleidt Spa de consument.

Bloem Natuurprodukten prees een gezondheidsproduct aan met de claim ‘Houdt jong en verhoogt de vitaliteit. Verbetert geheugen en concentratie; verzorgende invloed op hart en bloedvaten’. Bloem had de onderbouwing van gebruikte claims uitbesteed aan een derde partij die een ‘expert opinion’ had opgesteld over het gewraakte gezondheidsproduct. De reclamecodecommissie oordeelde dat de bevindingen in het rapport niet aansloten bij de gemaakte claims en deed aan Bloem de aanbeveling gebruik van de claims te staken.

Etiketteringsrichtlijn
In de in nationale wetgeving geïmplementeerde etiketteringsrichtlijn (13/2000) is het beginsel van misleiding verder uitgewerkt. Het gaat dan over de presentatie van levensmiddelen en van de daarbij gemaakte reclame. De richtlijn zegt dat etikettering niet misleidend mag zijn over de kenmerken van het levensmiddel, aan het levensmiddel geen effecten of eigenschappen mag toeschrijven die het niet bezit noch mag suggereren dat het levensmiddel bijzondere kenmerken vertoont, terwijl alle soortgelijke levensmiddelen dezelfde kenmerken bezitten. Het gebruik van een logo van een gezondheidsorganisatie op een etiket valt daar onder.

Claimsverordening
Aan het rijtje van regels waaraan men is geboden, is recent nog toegevoegd de ‘Verordening inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen’ (1924/200), die voorwaarden stelt aan de claims die men mag maken en die eist dat die claims wetenschappelijk kunnen worden onderbouwd. Over de exacte toepassing van deze Verordening valt nog niet veel te zeggen. Samen met nationale autoriteiten wordt op Europees niveau een lijst opgesteld van toegelaten claims.

De claimsverordening kwam al aan de orde in een zaak van de reclamecodecommissie over de Koffieleutjes (Original en Chocolade) van Peijnenburg. Op de verpakking staat onder andere ‘bron van vezels’. Deze claim is ingevolge artikel 8 lid 1 van het Warenwetbesluit niet toegestaan. De klager, Koninklijke Verkade, zou er geen bezwaar tegen hebben als vooruit werd gelopen op de claimsverordening, maar Peijnenburg zou zich wel moeten houden aan de voorwaarden daarvan. De verordening stelt dat de claim rond vezels alleen is toegestaan bij een vezelgehalte van minimaal 3 g/100 g of 1,5 g/100 kcal . De verpakkingen van de Koffieleutjes vermelden echter een vezelgehalte van 2 g/100 g. De commissie oordeelde met Verkade dat de claim dus in strijd is met de claimsverordening.

Bewijslast
Bovenstaande regelingen stellen grenzen aan het gebruik van woorden en/of afbeeldingen die claims inhouden over het effect van die levensmiddelen. Ze hebben één doel: bescherming van de consument. Ze verzetten zich niet tegen het sponsoren van gezondheidsorganisaties en evenmin tegen het gebruik door producenten van de logo’s van die organisaties. Ze stellen enkel de eis dat, voor zover het gebruik van die logo’s uitgelegd kan worden als een claim, die claim juist is, niet misleidt en zo nodig gestaafd kan worden met bewijs. Voor zover Spa bronwater je nieren kan zuiveren is er dus niets mis. Zuiver water dan!