Consumenten willen dagverse producten met een ambachtelijke uitstraling. In knisperende, papiergelamineerde folies en verpakt op een flowpacker: dat is de trend. Maar flowpackverpakte producten zijn korter houdbaar. Thermovormers garanderen een langere houdbaarheid. Nadeel daarvan is dat de voorverpakte, industrieel lijkende verpakkingen kampen met een goedkoop imago. Met welke oplossingen komen leveranciers van deze in de foodindustrie veelgebruikte machines?

Plakjes kaas, gesneden vleeswaren, worst en bakkerijproducten als desembrood, broodproducten, bake-offs en tortilla’s en – in mindere mate – vis: sinds de crisis verpakken veel producenten deze producten op een flowpacker. “De uitstraling die het product daardoor krijgt, is net wat authentieker en luxer dan de verpakking in het koelversschap”, zegt accountmanager Roy Hofstee van Ulma Packaging. Maar wat is authentiek of ambachtelijk? Een glanzende of een matte verpakking zoals nu in het luxe segment? Verpakkingsontwerper, -adviseur en -hoogleraar Roland ten Klooster constateert dat smaken verschillen. “En wat nu in is, is over een paar jaar weer uit.” Ook wordt je voorkeur bepaald door waar je woont. Zo vinden Duitsers volgens Ten Klooster transparante verpakkingen nep. Sales- en marketingdirecteur Maureen Geeraths bij Omori Europe,

merkt op dat ze in Noord-Europa en België dikkere folie mooier vinden dan in Nederland. “Ook in Engeland kiest de retail, vooral in het luxere segment, nu voor trendy flowpacks.”

Onderscheidende verpakkingen

Producenten experimenteren. Volgens Hofstee zoeken ze naar onderscheidende verpakkingen. Coos van Dorsten, productmanager Dieptrek bij Sealpac, vat samen: “Kaas en vleeswaren zoekt naar gebruiksgemak met behoud van houdbaarheid. Dus easy-opening, hersluitbare en dunnere verpakkingen. Vers vlees zoekt naar langere houdbaarheid met skinverpakkingen: hoogwaardige vacuümverpakkingen waarmee de houdbaarheid vijf, zes dagen langer is. Vis wil skin vanwege

de presentatie.” Ten Klooster: “Populair is de verpakking met flap. Een envelopachtige verpakking waarbij het lijkt alsof het ter plekke met een klappackmachine is ingepakt.” Geeraths: “Op zich is deze ontwikkeling niet nieuw. Vijftien jaar geleden ontwikkelde Selo al de Landliebe-verpakking voor FrieslandCampina, die deze hersluitbare verpakking introduceerde in Duitsland. Onze SeloPack is een vervolmaking daarvan. Door een goede combinatie van folie en sealtechnologie is de verpakking heel betrouwbaar en gebruiksvriendelijk. De verpakking ligt onder andere bij de Lidl, Edeka en Albert Heijn. De Vandersterre Groep verpakt de producten. Ook in Scandinavië slaat ze aan, weliswaar met een dikkere folie.” De leveranciers van thermovormers anticiperen goed op de populariteit van flowpackers. Met thermovormers zijn soortgelijke verpakkingen – ook met verschillende afslaglengtes – te realiseren. “Dunnere en op papier lijkende materialen zorgen voor die flowpackuitstraling”, aldus Van Dorsten. Multivac- directeur Tim Hage beaamt dit. “Neem Maasdammer, een kaas verpakt in onze omgevouwen, hersluitbare verpakking. Als je die voorziet van een heldere, knisperende folie, is er geen verschil meer met een owverpakking.”

Onzichtbaar meeverpakken

Door een andere manier van begassen heeft een thermovorme verpakking een lagere restzuurstofwaarde. Dat garandeert een lange houdbaarheid. “Bij begast flowpackverpakken bepaalt de kwaliteit van de seal de mate waarin je product beschermd is”, zegt Ten Klooster. Geeraths beaamt dat: “Door langer te sealen – mogelijk met boxmotion, waarbij de sealwerktuigen een stukje met het product meelopen – sluiten we onze SeloPack-verpakking hermetisch af.” Ook BiM zet in op de seal, met name op de sealtijd. “Een goede seal is aankelijk van sealtijd, sealdruk en temperatuur”, zegt general manager Sven Geukens. “Wanneer een producent de machine vaak moet ombouwen, veranderen echter de sealtijd en de andere variabelen. Die steeds aanpassen kostte de klant te veel tijd. Wij hebben de flowpacker zo aangepast dat hij de sealtijd bij elke nieuwe run automatisch berekent.” Om de houdbaarheid te verlengen, zijn er nog legio andere mogelijkheden. Zuurstof onttrekken kan bijvoorbeeld met een meeverpakte absorber. Elders in de wereld gangbaar, hier niet. “Daarom kiezen producenten voor onzichbaar meeverpakken. In België gebeurt dat bij koek en pasta, in Nederland bij koek, brood en binnenkort bij noten”, vertelt salesmanager Dirk-Jan Kossen van O2 Control. Het bedrijf biedt biologische stickers en pouchsystemen waarbij zakjes los of verlijmd worden meeverpakt. Dat ze nog niet ingeburgerd zijn, is volgens Kossen een kostenkwestie.

Ten Klooster: “Een andere mogelijkheid is een sticker die verkleurt en daarmee een versheidsignaal afgeeft bij de kassa. Handig voor consumenten, minder leuk voor retailers. Want wat als bij thuiskomst de houdbaarheid niet meer oké is? Wie is dan verantwoordelijk?” De indicator van Keep-it Technologies toont continu hoe lang het product nog houdbaar is. “Hij wordt nu vooral toegepast in Noorwegen, jaarlijks zo’n 22 miljoen keer. Binnenkort volgt een introductie in Nederland, België en andere Europese landen en in Amerika“, zegt marketingmedewerker Tove Lutdal.

Snel ombouwen

Versbeleving, vergrijzing, een stijgend aantal kleine huishoudens: allemaal trends en maatschappelijke ontwikkelingen waarvoor machineleveranciers oplossingen moeten vinden. Flexibiliteit lijkt het toverwoord en flowpackers bieden dat. Geeraths illustreert: “Huuskes in Enschede verpakt kaas en vleeswaren voor zorginstellingen. Het gaat dan om een of twee verse plakken. Maar willen ze zeven plakken met een ander gramsgewicht, dan kan dat meteen, op dezelfde machine”, illustreert Geeraths. “Het Zwitserse Josef Müller Gemüse, dat de naam heeft verse producten binnen vier uur te leveren, weet zo ongeveer wat ze dagelijks kunnen verwachten”, vertelt Geukens. “Om 6.00 uur plannen ze theoretisch de runs. Om 9.00 uur krijgen ze de werkelijke bestelling maar tot 12.00 uur kunnen er aanvullingen komen. Soms verpakken ze honderd producten, soms één. Dat kan twee uur duren, maar ook tien minuten. Het bedrijf heeft nu een machine van ons die de productiemedewerker veilig en snel, dus eenvoudig, kan bedienen, ombouwen en reinigen.” Ten Klooster signaleert ook een tendens naar kleinschalig hoogwaardig verpakken. Flowpacken is daarvan eerste keus. “Denk aan kleine producenten, bijvoorbeeld van streekproducten, die relatief weinig maar wel kwalitatief goed en hygiënisch willen verpakken.” In vergelijking met flowpackers ben je volgens Hofstee met thermovormers beperkt qua flexibiliteit en verpakkingsvormen. “Tot vijf, zes jaar geleden was dat ook zo”, beaamt Hage. “Maar leveranciers hebben inmiddels zoveel ontwikkeld, met name het ombouwen is nu veel makkelijker.” Van Dorsten illustreert: “Doordat je vooraf formaten inbouwt, kun je bijvoorbeeld ‘s ochtends het ene en ‘s middags het andere formaat kiezen.” Hage wil het beeld dat een thermovormer minder flexibel is graag ontkrachten: “Wij bieden geavanceerde wisselsystemen waarbij een medewerker binnen drie, vier minuten het formaat wisselt. Onze thermovormers kunnen drie tot vijf verschillende verpakkingsvormen aan en hebben een hoge output. Momenteel bouwen we voor een producent zo’n machine. Medio dit jaar komt het concept op de markt.”

Terugkoopgarantie

Een thermovormer, ook het ombouwen, is echter niet goedkoop. Vandaar dat producenten vaak voor flowpack kiezen. “Terwijl onze nieuwe machine al rendabel is als je een verpakking een uur kunt laten draaien”, zegt Hage. “Voor een ton heb je al een flexibele, kleine machine. In 2008 kostte diezelfde machine drie, vier ton. Maar met contractperiodes van soms maar drie maanden is investeren in een thermovormer niet rendabel.” Er zijn echter andere constructies: een thermovormer aanschaffen met terugkoopgarantie als het contract onverhoopt stopt. “De producent betaalt per verpakking, hij huurt als het ware de machine”, aldus Hage. Daarnaast besteden producenten het verpakken ook wel uit aan een copacker, weet Ten Klooster. “Dat maakt hen iets

flexibeler.” Thermovormers hebben ook meer ruimte nodig dan flowpackers. Van Dorsten: “Lijnen zijn steeds langer, onder ander door verdere automatisering en uitbreidingen. Veel fabrieken zijn daarop niet ingericht.” Zowel Geukens als Hofstee constateert daarbij dat het producenten niet meer gaat om die machine alleen. Hofstee: “Om de efficiëntie te verbeteren, vragen ze ons om het hele proces, tot aan de pallet, op te pakken.”