Toen VMT medio 2016 zich ging verdiepen in het onderwerp blockchain, bleek de voedingsmiddelenindustrie hier nog maar nauwelijks mee bezig te zijn. Het stond nog in de kinderschoenen, zo werd gezegd. Nu, twee jaar later, is de situatie compleet anders: steeds meer blockchain-initiatieven ontspruiten in de voedselketen. Een partij die opvalt is DNV GL. De certificerende instelling kondigde in het najaar van 2017 volop in te zetten op blockchain (zie kader ‘Wat is blockchain en hoe werkt het?’). Het bedrijf claimt als eerste alle 90.000 verleende certificaten te hebben opgeslagen in de blockchain: ze zijn nu digitaal gelabeld, traceerbaar en opgeslagen in een besloten blockchain. Begin dit jaar liet het weten te gaan samenwerken met blockchainexpert VeChain. DNV GL kan nu VeChains open publieke platform en kennis van blockchain en Internet of Things inzetten in de voedingsmiddelenindustrie en retail. Onlangs trad de certificerende instelling naar buiten met haar eerste geslaagde pilot: MyStory. Vier wijnproducenten passen voor het einde van het jaar deze blockchaintechnologie als eerste in hun proces toe. Consumenten kunnen via een QR-code op de fl es van alles te weten komen over de wijn, waaronder herkomst, authenticiteit, traceerbaarheid en duurzaamheid. Het is de bedoeling het MyStory-concept uit te breiden naar andere productcategorieën in de voedings- en drankenindustrie.

Geen bedreiging

Sinds DNV GL het MyStory-concept lanceerde tijdens de Global Food Safety Conference in maart in Tokyo, is het snel gegaan. De aanvragen stromen binnen. Blockchain wordt vaak gezien als bedreiging voor certificerende instellingen. Er verdwijnt immers werk voor hen. “Het is geen bedreiging, we moeten met zijn allen die kant op”, zegt Arjan van Heerde, businessleader Food & Beverage Benelux bij DNV GL. “Het ver – eist deels een andere manier van werken, maar het systeem van certificering blijft . Wel veranderen we meer in een digital service provider.” Twee jaar geleden zette het bedrijf daarom de beweging in om als eerste stap alle certificaten digitaal beschikbaar te stellen. “Waar ook ter wereld: je kunt overal de authenticiteit van je DNV GL-certificaat toetsen. Op echtheid of om bijvoorbeeld te kijken of het verlopen is. Dit gebeurt via een QR-code. Je geeft de klant als het ware een digitale identiteit.” Deze eerste stap in de wereld van blockchain smaakte naar meer. Samen met VeChain is DNV GL bezig met projecten in de voedselketen voor verschillende opdrachtgevers. Met als eerste concrete resultaat: MyStory. “We bespreken dan altijd met de klant wat hij aan zijn afnemers wil vertellen. Bij het wijnproject waren dus vooral herkomst en duurzaamheid belangrijk. Er komen ook fysieke controles bij kijken. Wij zijn degenen die de data verifiëren. Na de audit kunnen de data worden vrijgegeven en vastgelegd.” Volgens Van Heerde is het belangrijk vooraf af te spreken welke data nodig zijn, welke fysieke controles en wat nodig is om alle gegevens zichtbaar te maken. Vaak is dat een QR-code. Ook ontwikkelde DNV GL een eigen dataplatform, Veracity, waar de data van de klanten in te voeren zijn. Dat maakt het gemakkelijker om ze aan de blockchain te linken. Het dataverhaal lijkt zo simpel, maar het is wel belangrijk de beschikking te hebben over de juiste kritische data om de volledige waarheid te kunnen vertellen. Zeker bij wijnproducenten die heel veel data tot hun beschikking hebben. Van Heerde: “Je kunt dan denken aan gebruikte meststoffen, pesticiden, energiegebruik, weerdata, oogstdata, data van procesparameters en bottlingdata. Als je eenmaal alle data hebt, is het een kwestie van analyseren en verifiëren.”

Internationale projecten

DNV GL werkt momenteel aan een aantal internationale projecten in de voedingsmiddelenindustrie. Een voorbeeld is het cool chain-project, waarmee een Aziatische retailer wil aantonen dat de temperatuur in de hele visketen op orde is. Niet alleen om aan te tonen dat de voedselveiligheid door de hele keten is gegarandeerd, maar ook om de herkomst van de vis te verifiëren. Verder loopt er een project met een bierbrouwer, waarin het draait om voedselveiligheid en herkomst. Een andere block- chainoplossing is er een voor de logistieke tak van diepvriesproducten. Hier was het de uitdaging een grote retailer te helpen bij het borgen van de kwaliteit van ready-toeat- producten zoals sushi. Veel meer kan DNV GL niet over de projecten kwijt. Ze zijn namelijk vertrouwelijk. Staan er projecten in Nederland op stapel? Er lopen wel gesprekken met retailers, eier-, vlees- en koffiebedrijven, geeft Van Heerde aan. “We merken dat blockchain voor iedereen belangrijk is om de risico’s beter te kunnen beheersen. Bovendien zijn er veel data bij voedingsbedrijven en retail. Deze vormen een toegevoegde waarde, waar door ze zich onderscheiden in duurzaamheid en kwaliteit bijvoorbeeld. Deze elementen kunnen bedrijven gebruiken in hun marketing.”

Nadelen

Een veelgehoord nadeel van de blockchaintechnologie is het nog hoge energieverbruik. DNV GL bevestigt dat verbruik dat is gerelateerd aan verificaties en transacties een grote uitdaging is. Dit komt onder meer omdat de technologie nieuw is en vaak gelanceerd is in de eerste softwareversies. Van Heerde: “Er zijn projecten die kijken naar een risicogebaseerde aanpak van transacties in een blockchain. In plaats van ervoor te zorgen dat alle knopen en punten in een blockchain een transactie verifiëren, is het voldoende dat alleen een willekeurig geselecteerde set van punten de verificatie doet. Hierdoor is veel minder energie nodig.” Een andere vraag is hoe je geld gaat verdienen met een relatief nieuwe technologie als blockchain. Die moet natuurlijk eerst zijn waarde bewijzen voordat je klanten ervoor kunt laten betalen, wijst Van Heerde op de pilots. “Heb je een oplossing die voordelen voor zowel bedrijven als consumenten kan aantonen, dan zal de waarde van het product de kosten overstijgen.” Een verdere ontwikkeling is dat er een cryptocurrency, een soort digitale munteenheid, voor transacties in de blockchain komt. Die is niet zoals bitcoin afhankelijk van koersschommelingen, meent Van Heerde.

Data delen

Wat altijd een rol speelt bij ketensamenwerking is de vraag hoeveel data bedrijven bereid zijn te delen. Bij de vier wijnproducenten in het MyStory-project was het in ieder geval geen probleem. Hoewel ze concurrenten zijn, hebben ze alle vier hetzelfde doel: transparant maken van keteninforma tie over duurzaamheid, herkomst, authenticiteit en traceability, aldus Van Heerde. “Data delen is natuurlijk altijd een issue. Wij maken klanten duidelijk dat we een onafhankelijke derde partij zijn bij wie data veilig zijn. Bedrijven mogen zelf bepalen welke data ze vrijgegeven, met elkaar willen delen en inzichtelijk maken voor de consument.” Van Heerde benadrukt dat blockchain slechts een van de digitale oplossingen is die het leven van consumenten en bedrijven kan vergemakkelijken. Bedrijven kunnen bijvoorbeeld doelen behalen, zoals kwaliteitsverbetering en afvalreductie. Waar het echt om draait is data. “Blockchain zorgt ervoor dat we beter gebruikmaken van data en voor vertrouwen tussen mensen en organisaties. Daarnaast kunnen de data-analyses gebruikt worden om procesverbeteringen door te voeren. Als je dus op deze manier met concurrenten samenwerkt op het gebied van data, kan er ook gebenchmarkt worden en kun je van elkaar leren.” Maar de toegevoegde waarde van blockchain en zijn output hangt af van de input, aldus de businessleader Food & Beverage. “Wij geloven dat het essentieel is om over betrouwbare kennis van de voedingsindustrie en assurance services zoals kwaliteitsborging en risicomanagement te beschikken. Hiermee kunnen we organisaties helpen bij hun beslissingen welke data relevant zijn om te gebruiken, te meten en ervoor te zorgen dat de informatie ook accuraat is.”

Blockchain en internet

Uiteindelijk gelooft DNV GL dat blockchain dezelfde weg zal bewandelen als internet deed in de jaren negentig. “In het begin begreep niemand iets van internet. Tegenwoordig is de hele economie hiervan afhankelijk.” Bij blockchain doemen nu vraagstukken op als: hoe ga je van een eerste fase naar een fase waar de technologie geïntegreerd is in bedrijfsleven en maatschappij. “Hoe creëer je toegevoegde waarde in de dagelijkse activiteiten van mensen is een van de vragen waar een antwoord op moet komen. Ze gebruiken op internet gebaseerde diensten omdat die hun leven vereenvoudigen. We zijn ervan overtuigd dat hetzelfde gaat gelden voor blockchain in de nabije toekomst.”