De eerste stappen van Foodwatch op de Nederlandse markt verliepen verre van geruisloos. Het eerste introducerende persbericht aan het vaderlandse journaille was de deur nog niet uit, of de organisatie opende de aanval op de pesto van Bertolli, onderdeel van Unilever.

De afbeeldingen op het potje en de info op de website deden voorkomen alsof er veel pijnboompitten en olijfolie inzitten, maar dat is niet zo. Misleiding dus, aldus Foodwatch. Niet lang daarna kreeg FrieslandCampina de wind van voren. De smaak Yoki Drink Aardbei suggereert met een hele grote aardbei op de verpakking dat de zuiveldrank veel van dit fruit bevat. In werkelijkheid zit er maar 0,6% aardbeisap in. Bovendien is de hoeveelheid suiker gelijk aan die in een fles cola.

Tips van consumenten
De bliksemstart zette Foodwatch niet alleen gelijk op de kaart, maar was ook nodig. In de eerste week van zijn Nederlandse bestaan kreeg de organisatie al vijftig tips binnen van consumenten die zich bekocht voelen door de voedingsmiddelenindustrie. Een reden om zo snel mogelijk van start te gaan met de campagne ‘Misleid!’, verklaart directeur Bart van Opzeeland, die mede aan de wieg stond van Foodwatch Nederland.

Begrijp me niet verkeerd, begint Van Opzeeland, Unilever en FrieslandCampina houden zich keurig aan de wet. “Je mag volgens de wetgeving de schijn wekken zolang de ingrediënten er maar inzitten. Met andere woorden: je mag ze belangrijker maken dan ze zijn.” Dat vindt hij “hartstikke fout” en hij spreekt daarom van “legale misleiding”.

Eerlijke keuze
Consumenten moeten te allen tijde een eerlijke en transparante keuze kunnen maken. De consument betaalt en bepaalt daarom ook, aldus de Nederlandse Foodwatch-directeur. Voormalig directeur Thilo Bode van Greenpeace International begon in 2002 Foodwatch in Duitsland om de werkwijze en informatievoorziening van de voedingsmiddelenindustrie aan de kaak te stellen.

Een van de grootste wapenfeiten tot nu toe van de ‘voedselwaakhond’ zoals de organisatie zichzelf graag noemt, is de drastische vermindering van de concentraties acrylamide in Duitse chips. Ruim vijftienduizend Duitse donateurs steunen Foodwatch. De Nederlandse tak is nog niet zo ver en steunt financieel voorlopig op het Duitse hoofdkantoor met als doel binnen vijf jaar op eigen benen te staan.

Foodwatch Nederland gaat zich in de toekomst mogelijk ook bezighouden met acrylamide in chips. De website meldt tevens de aandachtsgebieden: genetisch gemodificeerd voedsel, giftige stoffen in voedsel, etikettering (pro-stoplichtsysteem) en landbouw en klimaat. Maar voorlopig heeft Foodwatch de handen vol aan de Misleid!-campagne.

Kleine lettertjes
Worden consumenten daadwerkelijk in de maling genomen? Alle bestanddelen staan immers keurig op het etiket aangegeven. De meeste mensen kunnen toch lezen? Ja, natuurlijk hebben ze een eigen verantwoordelijkheid, beaamt Van Opzeeland. Maar de praktijk is weerbarstiger. Klanten scheuren vaak door de winkel en nemen nauwelijks de tijd om het etiket te lezen. Bovendien gebruiken fabrikanten vaak zulke kleine lettertjes die je niet even snel kunt scannen, stelt Van Opzeeland. “Als je een BMW koopt dan verwacht je niet dat er een motor van een Eend inzit”, concretiseert hij.

Overleg voedingsindustrie
Van Opzeeland hoopt dat de voedingsmiddelenindustrie zich begint te realiseren dat ze niet transparant communiceren over hun product. “We willen hierover graag met hen in overleg.” Van de Consumentenbond ontving Foodwatch al een uitnodiging om op de koffie te komen. Beide organisaties gaan dan kijken of er enige vorm van samenwerking mogelijk is. Immers, hun doelen zijn grofweg hetzelfde.

Het belangrijkste doel dat Foodwatch op korte termijn nastreeft, is consumenten bewust maken dat ze misleid worden. Maar het grote doel is invloed uitoefenen op Europese wetgeving en hier waar nodig verandering in aanbrengen.

De Duitse moederorganisatie van Foodwatch Nederland lobbyt al druk in Brussel. Omdat wetgeving op gebied van voeding uit Brussel komt, wil Foodwatch in de toekomst vestigingen openen in alle lidstaten van de Europese Unie. “Er zijn nog 25 landen te gaan”, aldus Van Opzeeland.