De invloed van prijs op het koopgedrag van mensen is maar relatief, vindt Jos Bartels van het Landbouw-Economisch Instituut (LEI). Consumenten zijn op productniveau nauwelijks prijsbewust en kopen vooral uit gewoonte, benadrukt hij. Bartels baseert zich op een aantal recente onderzoeken van LEI, zoals de Peiling Consument en Voedsel en het EU-project Isafruit, maar hij haalt ook andere studies aan van bijvoorbeeld GfK en Eurostat. Hij redeneert dat gezond eten in Nederland relatief goedkoop is in vergelijking met andere Europese landen.

In 2008 was alleen in Polen voedsel goedkoper, verwijst hij naar een onderzoek van Eurostat. De studie laat zien dat sinds 2003 de voedselprijs in Nederland vooral daalde. Je kunt nogal wat fruit kopen voor de prijs van een Whopper, aldus Bartels. Hij hekelt dat er in Nederland zo’n nadruk op de prijs ligt. Gezondheid en genieten worden zo domweg gereduceerd tot een prijskaartje. Prijsmaatregelen halen volgens de onderzoeker weinig uit.

Risicogroepen
Hoogleraar Voeding & Gezondheid Jaap Seidell is het hier niet mee eens. Een gezond eetpatroon is duurder, stelt hij resoluut. Seidell wil het niet hebben over de gemiddelde consument, maar over risicogroepen. “De onderkant van de samenleving.” Hij spreekt vaak met retailers en hoort dan dat de meeste omzet komt uit de weekaanbiedingen. Mensen letten dus wel degelijk op prijs, meent de voedingswetenschapper. Vooral de hogere inkomensgroepen vullen enquêtes in. En dan is er ook nog eens het verschil in wat mensen zeggen en doen. Let daarop bij vragenlijsten, waarschuwt hij.

Seidell doet veel kwalitatief onderzoek in achterstandswijken en concludeert dat de bewoners in de supermarkt vooral letten op smaak, prijs en gemak. Gezondheid staat lager. Hij toont een grafiek waaruit blijkt dat degenen die de Dagelijkse Voedingsrichtlijn volgen, 20% duurder uit zijn. Volgens Seidell moet de energiedichtheid in ongezonde producten naar beneden. Of je mensen nu calorierijke of –arme voeding voorschotelt: ze eten altijd hetzelfde. Maak daarom bijvoorbeeld aardappelen, groenten en fruit goedkoper. Prijsmaatregelen helpen vindt Seidell, maar dat is maar een deel van de oplossing.

Gezonder aanbod
Het Voedingscentrum ziet een schone taak voor supermarkten weggelegd. Die moeten zorgen voor een gezonder aanbod. Doe bijvoorbeeld meer gezonde producten in de aanbieding, leg ze in het begin van de winkel en op ooghoogte en niet helemaal onderin het schap, somt directeur Yvonne van Sluys op. Ze pleit voor een verplichte voedingscursus voor inkopers in de retail omdat ze niet voldoende afweten van gezonde voeding. “Ze moeten niet alleen maar met geld bezig zijn”, zegt Van Sluys.

Meer voedingskundige kennis onder inkopers zal zorgen voor een toename van gezonde voedingsmiddelen in de supermarkt, redeneert ze. Hetty Essink, voedingskundige bij PLUS-supermarkten, besluit met te zeggen dat ze iedere nieuweling een presentatie geeft over gezonde voeding en dat ze ook inkopers al veel uitlegt over dit onderwerp.