VMT organiseerde een algencongres speciaal gericht op toepassingen in de voedingsmiddelenindustrie. Een excursie naar algenkwekerij Ingrepro was onderdeel van het programma. Medewerkers uit de voedingsmiddelenindustrie, onderzoekers, een enkele boer en vertegenwoordigers van machinefabrikanten kwamen op het congres af.

Snelle groeiers
“Alles is biodiesel, maar daar moet alles goedkoop. Er is geen ruimte voor ‘dure’ apparatuur zoals centrifuges. In de food zijn er hogere marges te halen.” Zo was in de wandelgangen te horen tijdens de koffie met krentenwegge. De belangstelling voor algen is groot omdat ze groeien op zon (gratis) en CO2 (goedkoop). Bovendien groeien ze snel, omdat alle functies gecombineerd zijn in één cel.

Daarnaast hebben ze geen energievragende wortels, stengels, bladeren of bloemen. In Nederland zijn de plantjes 24 tot 48 uur na het enten te oogsten. Per jaar kan de opbrengt tot 30 ton per hectare per jaar oplopen. Anthony Verschoor, R&D-manager bij Ingrepro, weidde uit over de nuttige stoffen die in de snelle groeiers voorkomen: oligo- en polysaccharides, aminozuren, eiwitten, kleurstoffen en omega-3- en -6-vetzuren.

Wereldwijd komen duizenden soorten algen voor, maar slechts vier worden commercieel gekweekt. Dit zijn Dunaliella, Haematococcus Chlorella en Spirulina. De eerste twee dienen voor de productie van kleurstoffen. Toepassingen voor Chlorella en Spirulina kwamen deze middag aan bod.

Visolie=algenolie
Omega-3-vetzuren worden toegevoegd aan verschillende levensmiddelen zoals margarine, omdat ze de hart- en bloedvaten gezond houden. Nu gebruiken bedrijven zoals Unilever de DHA en EPA vetzuren uit visolie. Maar de vissen eten algen en in algen komen deze vetzuren voor. Volgens Ingrepro is het daarom veel duurzamer om algenolie te gebruiken. “Helaas is het nog te duur voor bulktoepassingen”, vertelt René Draaisma, scientist bij Unilever. “De prijs moet minimaal een factor 10 naar beneden wil het gebruik voor ons rendabel zijn.”

Dit is dan ook de reden waarom veertien bedrijven waaronder Unilever participeren in het R&D-programma op microalgen van Technologisch Top Instituut Wetsus. Dit programma richt zich op het verlagen van de productiekosten, het verhogen van de opbrengsten en dus uiteindelijk het rendabel maken van productie op grote schaal. Vanuit de zaal kwam de vraag hoe reëel de kans op zo’n schaalvergroting is. Volgens Unilever duurt het nog vijf tot tien jaar voordat algenolie op grote schaal beschikbaar komt. “Maar zou duurzame visolie niet meer beschikbaar zijn, dan moeten we wel naar andere bronnen kijken”, aldus Draaisma.

Afvalwater
De productie duurzaam maken en voor de langere termijn verhogen kan alleen als de processen uiteindelijk rendabel worden. Ingenieursbureau Royal Haskoning vertelde welke uitdagingen een producent tegenkomt bij algenkweek. Het energieverbruik en de optimalisatie van de groei zijn daarbij het belangrijkst. Ook de olie-extractie is een uitdaging. De cellen moeten worden gekraakt om de olie te winnen. Daar zijn nu al veel onderzoeksinstituten mee bezig.

Het bedrijf ging ook in op een andere rendabele toepassing van de micro-organismen. Behalve als ingrediënt kunnen ze ook dienen als zuiveraar van afvalwater. Algen kunnen groeien op de voedingsstoffen die nog in afvalwater zitten. Zo krijgt een bedrijf water van loosbare kwaliteit. De volgroeide algen kunnen worden verkocht als veevoer, brandstof of als bron voor vetzuren. Ook boeren maken gebruik van deze mogelijkheid. Een dunne mestfractie is ook een goede voedingsbodem, maar volgens de wet zijn algen die groeien op mest ook mest. Goede toepassingen zijn daardoor niet mogelijk.

Hooiachtig
Als ingrediënt voor producten in nichemarkten zijn Chlorella en Spirulina al vaker toegepast. Frumarco, producent van rinse appelstroop, wilde zich onderscheiden in de nichemarkt waarin ze zich bevinden. Het doel was om fruitstropen te ontwikkelen die behalve lekker ook nog gezonder waren: met extra calcium en vitaminen en mineralen uit Spirulina. Het bedrijf ontwikkelde daarom een serie van drie fruitstropen waarvan een met Spirulina (Parry Nutraceuticals India). Maar deze alg smaakt hooiachtig. Daarom koos de stroopmaker ervoor om er minder algen in te stoppen om een betere smaak te garanderen of, zoals Theo Timmermans, productontwikkelaar bij Frumarco, uitlegde: helaas een onderhoudsdosis in plaats van een therapeutische dosis. Frumarco stelt dat via encapsulatie van Spirulina in vetbolletjes de dosis omhoog kan zonder dat de smaak achteruit gaat.

Sommige bezoekers vroegen zich af of algen in voeding wel mag. Volgens Timmermans mocht het in ieder geval in 2005. Van het VWA moest men alleen de claim op de 7-Vruchtenstroop met Aloë vera en cranberry veranderen, omdat die te medisch was. De claim op de bananenstroop was wel toegestaan.

Het biologische appelsap van tuinderij ’t Gelders Eiland ging tijdens de lezing de zaal rond. Opgelost in het troebele sap zit exact maximaal 2,5% Chlorellastroop van Ingrepro. Deze bovengrens is nodig om het product biologisch te noemen. Want algen hebben (nog) geen biostempel. Carel Callenbach van Ingrepro legde uit dat de groene micro-organismen volgens certificeerder SKAL niet biologisch zijn omdat ze in water groeien. Maar, zegt Callenbach, we voegen niets toe dus zijn we biologisch. De discussie is nog gaande.

Bassins
Na de lezingen volgde de excursie naar Ingrepro, net buiten het dorpje Borculo. In twee omgebouwde stallen huizen respectievelijk het r&d-laboratorium en de kantoren. Achter op het erf bevinden zich de bassins waar Chlorella wordt gekweekt. Deze zijn 30 tot 50 centimeter diep en bekleed met plastic. Doordat de algen CO2 uit het water gebruiken, stijgt de pH tot 11. Hierdoor krijgen vreemde algen geen kans. Na de oogst worden water en algen gescheiden door een centrifuge. Het water gaat terug het bassin in en de nabewerking van het gescheiden product is afhankelijk van de toepassing.

Drogen en concentreren zijn enkele mogelijkheden. Behalve de open bassins is ook een gesloten systeem met doorzichtige buizen een veelgebruikte kweekmethode. In het buizensysteem is een hogere concentratie mogelijk en blijven de algen zuiver. Ingrepro gebruikt deze algen om de bassins te enten. Na de rondleiding deden de deelnemers zich nog te goed aan allerlei algenhapjes variërend van sushi tot een toastje met appelstroop.