Corné van Dooren

In productontwikkeling is het essentieel om ‘out of the box’ te denken. De Poolse Agata Jaworska keek in haar studie aan de Design Academy in Eindhoven met nieuwe ogen naar transport. Het resultaat: absolute versheid.

Op het moment van oogsten van landbouwproducten treedt het proces in van verval en bederf. In de keten is alles erop gericht om schade te beheersen, bederf te vertragen en de gekoelde keten sluitend te houden. Bij versproducten draait alles om snelheid om binnen de deadline van de ten miste houdbaar tot (tht)-datum te blijven. Agata Jaworska ging aan de slag met de oesterzwam om tot een nieuw concept te komen.

Eetbaar vanaf-datum
Basis van het nieuwe concept was dat Jaworska verpakking en transport als een vorm van productie zag: “Landbouw kost ruimte. De weg is een vrije groeiruimte. Verplaats de groei van producten van de kas naar de laadruimte. Voor groei is warmte nodig die door de vrachtwagen wordt geproduceerd. In de gangbare situatie kost het juist extra energie om het product tijdens transport te koelen. Voor groei is ook tijd nodig, waardoor langzaam transport een oplossing is in plaats van een probleem.” De Poolse ontwikkelde met GroPak, Voges Packing en Verbruggen Paddenstoelen een prototype van een bakje waarin de schimmel wordt geënt, om haar theorie te onderbouwen.
Maar dat was niet het enige. “Oogsten kost arbeid”, aldus Jaworska. “Laat de consument zelf oogsten. Dat bespaart veertig procent van de productiekosten.” Bovendien levert dat aspect het meest revolutionaire onderdeel van het concept: absolute versheid: “We maken een product dat geen tht-datum heeft, maar een ‘eetbaar vanaf’-datum! De consument oogst op het moment dat hij wil consumeren. Verser kan niet.”

Al praktijk
Dat het concept niet geheel futuristisch is, blijkt uit innovaties in de versbranche. Groentespruiten, ook wel kiemen, cress of microgroenten genoemd, is een productgroep die sterk aan populariteit wint. Voordeel is dat spruiten net als oesterzwammen in het donker op een voedingsbodem met water groeien. Ze worden geoogst, gewassen en verpakt, maar tegenwoordig ook in een bakje geleverd. Koppert Cress (www.koppertcress.com) en Van der Plas Sprouts (www.vanderplassprouts.nl) ontwikkelden een groot assortiment.

Home grown salad bar
Een product dat eveneens goed aansluit bij het concept van de Poolse is de Home grow salad bar: een bak met drie soorten sla. “Gekeken is naar sterke soorten sla die goed bestand zijn tegen wisselende omstandigheden in het traject tussen kweker en consument. Verzorging is dan niet nodig, mits de temperatuur tussen de drie en twintig graden blijft. De consument kan volstaan met een maal per week water geven”, aldus de leverancier (www.homegrowsaladbar.com).
De firma Beekenkamp heeft een vergelijkbaar concept voor kruiden. Onder de naam Welllife zijn trio’s met bad-, thee- en keukenkruiden verkrijgbaar (www.beekenkamp.nl).

Minikomkommers
De firma Van der Lugt is gespecialiseerd in de opkweek van komkommerplanten voor kastelers. Met Snacker slaat het bedrijf twee fasen over in de keten. De minikomkommerplanten worden direct aan het tuincentrum geleverd. De consument kan met de plant kleine komkommers telen in de vensterbank (www.snacker.nl). Het is zo’n succes dat de snackkomkommer even niet leverbaar is. Nu nog wachten op de spaghettiboom en de ‘home grown’-pizza.