Mijn excursie begint bij de website van het Voedingscentrum. Ik hoef niet lang te zoeken naar de Schijf van Vijf, die ik al ken sinds mijn lagereschooltijd. De schijf geeft behalve vijf productgroepen waaruit ik dagelijks producten moet kiezen vijf aanbevelingen: eet gevarieerd, eet niet te veel, gebruik minder verzadigd vet, eet volop groente, fruit en brood en ga veilig met voedsel om.

Spelletjes
De Schijf van Vijf gaat vergezeld van een tabel met aanbevolen hoeveelheden van producten uit de verschillende partjes van de schijf en een lijst van producten die ik bij voorkeur, als middenweg of met mate moet consumeren. Op de site staan ook zelftesten in soorten en maten, evenals verleidelijke spelletjes die de voedingskennis van de gebruiker moeten meten. Voordat ik het weet, ben ik als Vic de Vitaminevreter op jacht naar vitamines en moet ik gevaarlijke dikmakers tactisch omzeilen. Snel terug naar het serieuze werk: de eet-jij-gezond-test, de vetmeter, de caloriechecker, de vitamine-en-mineralentest, de keukenkennistest en de hoe-strak-zit-jouw-broek-in-2016-prognose.

De uitkomst bevestigt wat ik eigenlijk al wist. Met mijn eetpatroon en mijn kennis over voedselveiligheid zit het wel snor: ruim 200 gram groente en twee stuks fruit per dag, voldoende volkoren brood en granen, een halve liter zuivel, niet te veel vette kaas en vlees, minstens een maal per week vis, een beetje olie en halvarine en voldoende dranken. De uitslag van de vitamine-en-mineralentest is echter onduidelijk: ‘mogelijk krijg ik van sommige vitamines te weinig binnen’, zo meldt de site. Welke dat zijn, staat er niet bij. De test komt alleen met de algemene aanbeveling dat zwangere vrouwen extra veel foliumzuur nodig hebben.

Misschien dat een innovatieve DNA-, food- en lifestyle assessment me meer persoonlijke informatie kan geven. In Nederland zijn zulke testen nog niet verkrijgbaar, in de VS wel. Sciona was de eerste fabrikant die er drie jaar geleden mee op de proppen kwam. Inmiddels hebben enkele tienduizenden mensen via deze ‘Cellf Assessment’ een persoonlijk voedings- en leefstijladvies op maat aangevraagd.

Kriebels
Dankzij DSM, dat in Sciona heeft geïnvesteerd, mag ik nummer 10.000 en zoveel worden. Ik sta te popelen. Zodra de testkit eenmaal voor mijn neus staat, krijg ik de kriebels. Wat nu als de test uitwijst dat ik een verhoogde kans heb op darmkanker of een hartaanval? Wil ik dat wel weten? Ook mijn vriend vindt het maar niets, want als ik straks de uitslag binnen heb laat ik voortaan vast alle ongezonde (lees: lekkere) dingen staan. Ik lees in de begeleidende brief dat mijn gegevens vertrouwelijk zullen worden behandeld. Dat hoop ik dan maar. Stel je voor dat mijn zorgverzekeraar mijn premie verhoogt als hij er achter komt dat ik, net als mijn opa, een verhoogde kans heb op diabetes. Of dat ik straks stapels reclame over ‘speciaal voor mij geschikte’ vitaminepreparaten de bus krijg.

De testkit bevat een reageerbuisje om DNA uit mijn wangslijmvlies in te deponeren en een lijst met uiteenlopende vragen, variërend van wat mijn lichaamgewicht is en hoeveel ik beweeg tot hoeveel groente, fruit, vlees, vis en vitaminesupplementen ik eet. Ik verzamel al het materiaal en doe het op de post naar de VS. Het zal allemaal wel meevallen. Ik voel me immers fit en leef gezond, zo kalmeer ik mezelf.

Verbazing
Enkele weken later zit er een klein pakketje bij de post met daarin een luxe ogend, felgroen boekje, getiteld ‘Your Cellf Assessment, personalized to your genetic profile. Comprehensive Health Assessment’. Het begint met een overzicht van de testresultaten. Ik schrik: mijn ‘overall health’ zit niet echt in de beurt van de theoretische ‘optimal health’! (Een vertegenwoordigster van DSM stelt me later gerust dat het maar heel zelden voorkomt dat iemand een ‘optimal health’ scoort).
Ik onderdruk de neiging het boekje opzij te gooien en lees verder. De overige hoofdstukken geven een genuanceerder en positiever beeld. Het vermogen van mijn lijf om zich te ontdoen van giftige stoffen (detoxificatie) en ontstekingen te overwinnen is bijvoorbeeld groot. Ook met mijn hartgezondheid en insulinegevoeligheid zit het wel goed. Ik heb echter ¬– tot mijn verbazing – een erfelijk verhoogde kans op botontkalking.
Ik krijg daarom het dringende advies mijn calciuminname te verhogen en meer omega-3-vetzuren te eten. Ook moet ik mijn cafeïneconsumptie halveren. Kortom: ik moet nog meer vis eten en die drie koppen koffie om ’s morgens wakker te blijven mogen niet meer.

In tweede instantie moet ik meer koolhydraten met een lage GI te consumeren en mijn inname van producten rijk aan antioxidanten als vitamine A, C en E verder verhogen. Datzelfde geldt voor producten met veel foliumzuur, vitamine B6 en B12, en voor glycosinolaatrijke groenten als broccoli en bloemkool. Ik vraag me af hoe ik dit advies in de praktijk moet opvolgen zonder dagelijks handen vol pillen in te nemen. Ik eet nu al zo veel groente en fruit.

Overstag
Ondanks mijn bedenkingen ga ik overstag en koop ik in de supermarkt een potje calciumsupplementen en een paar extra stronken broccoli. Op de redactie bekruipt me bij het tweede kopje koffie een licht schuldgevoel, het derde kopje sla ik af. Waar de Schijf van Vijf blijft steken in algemeenheden, heeft de Cellf Assessment me persoonlijk weten te raken en daardoor mijn eetgedrag beïnvloed.

Dat geldt voor mijzelf, maar geldt dat ook voor anderen? De overvloed aan informatie in het boekje zal veel mensen boven hun pet gaan. Ook het pillenverhaal zit me niet lekker. Net als andere Nederlanders ben ik opgegroeid met de gedachte ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’. De gedachte aan overdoses vitaminen en aan pillenboeren die aan mij willen verdienen dringt zich op.
Een Cellf Assessment lijkt mij pas zinvol in combinatie met publieksvoorlichting, zoals de Schijf van Vijf, en persoonlijke begeleiding door een arts of diëtist. Willen we dat we er met zijn allen beter van worden, dan moet de test betaalbaar zijn voor iedereen, ook voor wie geen dikke portemonnee heeft. Het zou goed zijn als zorgverzekeraars het product in het ziekenfondspakket willen opnemen, mits dat gebeurt met respect voor privacy en zonder ingewikkelde voorwaarden. Immers, een persoonlijk advies om calciumpillen te slikken is prima, maar het is uiteindelijk aan mij om te beslissen of ik dat ook ga doen.