Blue Band Idee! claimt een effect op de mentale ontwikkeling. Unilever brengt daarmee het eerste product met die functionaliteit dat bestemd is voor het hele gezin. Numico gaat nog een stapje verder. Deze fabrikant zegt met een product tegen Alzheimer te komen. Barry Callebaut brengt al chocolade op de markt die door de hoge concentratie polyfenolen de cognitieve functies verbetert. Meer antistressproducten zijn de komende vijf jaar in aantocht.

Claim
“De relatie tussen voeding en mentale ontwikkeling heeft onze warme aandacht”, zegt Minke Bijl, woordvoerder van Unilever. Unilever introduceerde in september Blue Band Idee!. Het product bevat belangrijke vetzuren, waaronder DHA (docosahexaeenzuur), ALA (alfalinoleenzuur) en B-vitamines die helpen bij de mentale ontwikkeling, vermeldt de verpakking. Uit onderzoek blijkt dat veel mensen onvoldoende DHA en ALA binnenkrijgen, omega-3-vetzuren die de mentale ontwikkeling stimuleren. Bijl: “DHA en ALA zijn onmisbaar voor de groei van nieuwe hersencellen en nieuwe verbindingen in de hersenen.”

DHA wordt samen met arachidonzuur sinds 1994 gebruikt in voeding voor premature baby’s. Het nut van deze toevoeging voor de groei en ontwikkeling is bewezen door de Universiteit van Maastricht. Onderzoekers Lotje van de Poll en Francis Riekhoff stellen in het septembernummer van het vakblad Voeding Nu dat het nog te vroeg is om conclusies te trekken over positieve effecten van deze stoffen op leerprestaties van kinderen. Er zijn wel aanwijzingen voor en ook voor een positief effect op ADHD, depressies, angststoornissen en gemoedswisselingen. Maar Bijl durft verder te gaan: “Wij zijn overtuigd van de wetenschappelijke onderbouwing van de claim die wij maken met Blue Band Idee!.”

Hersenfuncties
De toenemende aandacht voor de relatie tussen omega-3-vetzuren en hersenfuncties is volgens David Jago, consultant Global New Product Database van het Britse Mintel, een duidelijke trend. Producten met omega-3-vetzuren zijn in landen als Scandinavië, Spanje en Engeland erg populair, maar zijn daar gericht op de preventie van hart- en vaatziekten. Jago: “Daar komt nu de hersenfunctie bij. De verwachting is dat deze producten de komende maanden doorbreken.”

Voorbeelden van recente introducties zijn Kids P’tit Yoco Omega 3-yoghurt van Nestlé en de snackreep iQ3 Brainstrom! van Biomedical Laboratories. Deze reep bevat naast DHA en EPA (eicosapentaeenzuur) ook omega-6-vetzuren, zoals GLA (gamma-linoleenzuur). Volgens de fabrikant zijn deze stoffen betrokken bij geheugen, leren, concentratie en stemming.

Alzheimer
Verklaring voor de grotere interesse in mentale gezondheid is volgens Mintel de angst van de babyboomgeneratie voor Alzheimer en andere leeftijdgerelateerde ziekten. Numico is als specialist klinische voeding een van de ondernemingen die zich op dit terrein beweegt. Het bedrijf ontwikkelt nu een product dat de ziekte van Alzheimer met drie à vier maanden moet vertragen. Bestuursvoorzitter Jan Bennink: “Het is geen product dat je neemt om je tentamen beter te maken. Het gaat dus om meer dan het verbeteren van het geheugen.”

Numico wil met het product nog niet de voedingsmiddelenmarkt op. Het middel, dat in 2008 wereldwijd wordt geïntroduceerd, is als medicijn op recept verkrijgbaar. Numico wil nog niet kwijt om welke werkzame stof het gaat.
Het zou om polyfenolen kunnen gaan, maar kurkumine uit kerrie is eveneens mogelijk.

Polyfenolen
Het mediterrane dieet verlaagt de kans op Alzheimer met 40%, zo blijkt uit een epidemiologische studie onder ruim 2.000 mensen in de VS. Deze voeding is rijk aan bètacaroteen, vitamine C, tocoferolen, polyfenolen en essentiële mineralen. De combinatie van fruit, groenten en verse vis veroorzaakt volgens onderzoeker Clive Ballard dit effect.

Andere Amerikaanse studies bevestigen dat antioxidanten en andere stoffen uit appel en appelsap mogelijk heilzaam zijn bij Alzheimer. Het gaat vooral om polyfenolen. De stoffen stimuleren de productie van de neurotransmitter acetylcholine in de hersenen. Patiënten met Alzheimer hebben te weinig van deze stof. In Wageningen is een methode ontwikkeld om appels zodanig te persen dat de gezonde stoffen in het sap behouden blijven. Bij gangbare productiewijzen gaan de polyfenolen verloren.
Onderzoekers uit Melbourne, Australië hebben bij dieren en mensen aangetoond dat polyfenolen een positief effect hebben op cognitieve functies als besluitvorming, problemen oplossen, psychomotoriek, leren en geheugen.

Ginkgo biloba
De werking van de Japanse plant ginkgo biloba wordt ook veroorzaakt door het hoge gehalte aan polyfenolen. Testen bij jongvolwassenen hebben aangetoond dat deze plant de concentratie verbetert. Ginkgo biloba wordt samen met ginseng, witte cacao en andere polyfenolrijke vruchten toegepast in RelaxJuicer van Yagua. Voor Nederlandse begrippen heeft dit drankje een vrij stevige claim: ‘heeft een ontspannende en geestverhelderende werking’ en ‘ondersteunt de doorbloeding van de hersenen en stimuleert de mentale weerstand, bevordert het concentratievermogen en de geestelijke prestaties’. Ook Carpe Diem past ginkgo biloba toe met de claims ‘mentale fitheid’ en ‘verbetert de concentratie’.

Chocolade
Een ander product dat rijk is aan polyfenolen is cacao. Chocoladeproducent Barry Callebaut heeft polyfenolen tot een van zijn speerpunten gemaakt. Het productieproces is zodanig aangepast dat veel minder dan de gebruikelijke 70% aan polyfenolen verloren gaat. Er wordt een cacaopoeder verkregen dat bijzonder rijk is aan polyfenolen. Hiervan wordt ActiCoa-chocolade gemaakt.

Eric-Jan Straathof van Barry Callebaut vertelt: “ActiCoa-chocolade bevat met zeven procent veel meer polyfenolen dan rode wijn en groene thee. Een portiegrootte van negen gram per dag is voldoende om de noodzakelijke hoeveelheid polyfenolen binnen te krijgen. Bovendien tonen wetenschappelijk studies aan dat door de specifieke samenstelling polyfenolen in cacao zeer krachtig en effectief zijn. Daarnaast bevat cacao magnesium, theobromine en cafeïne, stoffen die werken tegen vermoeidheid en de concentratie bevorderen.”

Straathof geeft wel aan dat voor de werking regelmatige consumptie nodig is: “De laatste jaren zijn er studies uitgevoerd om het effect van polyfenolen in cacao op cognitieve functies te meten. De resultaten hiervan tonen aan dat een langdurige consumptie van polyfenolen de bloedtoevoer naar de hersenen stimuleert, wat een positieve effect heeft op het geheugen en het probleemoplossend vermogen.”
ActiCoa kwam in februari van dit jaar op de markt en voert de wervende tekst ‘ActiCoa-chocolade geeft je een goed gevoel, in lichaam en geest’. In Nederland wordt het polyfenolrijke cacaopoeder nog niet toegepast. De Duitse firma Stollwerck verwerkt het in Sarotti PurPur-chocolade.

Thee
Ook groene thee bevat een hoog gehalte aan polyfenolen en wel in de vorm van catechines. Het product blijft dan ook in de belangstelling staan als het gaat om een gunstig effect op hersenfuncties. Onderzoekers uit Quebec, Canada bevestigden begin dit jaar de beschermende werking van thee-extract (zowel groene als zwarte thee) op afstervende zenuwcellen, zoals bij Alzheimer het geval is.

Het smaakelement uit groene thee, het aminozuur L-theanine, is verantwoordelijk voor het ontspannende effect. Ook zou het de leerprestaties verbeteren. Het aminozuur wordt als zuivere stof door Taiyo Kagaku op de markt gebracht. In Japan wordt het onder meer toegepast in ontbijtgranen.

Wat komt er aan?
Producten die de hersenfuncties beïnvloeden zijn een duidelijke trend, zo mag worden geconcludeerd. De eerste producten vinden hun weg naar de consument. Daarbij gaat het vooral om de functionele ingrediënten omega-3-vetzuren en polyfenolen. De komende vijf jaar, zo mag worden verwacht, zullen meer antistressproducten volgen. Werkzame stoffen als magnesium, vitamine B en melkeiwitconcentraten lijken kansrijk. Het lijstje van stoffen die maken dat we beter denken, beter leren, ons beter voelen, en mentaal gezond blijven is langer. Vooralsnog is er voor deze stoffen echter te weinig wetenschappelijke onderbouwing om ze serieus te nemen.